Lacka - Sevgi Girgin Gemi acenteleri, deniz taşıt ve araçları ile yolcu ve yük taşımalarında, gemi sahibi, kaptanı, işleticisi
Ve kiracısının nam ve hesabına, üçüncü kişi ve kuruluşlara karşı onların hak ve menfaatlerini tayin edilen bölge içinde koruyan ve bunun karşılığında ücret alan kişi ve kuruluşlar olarak tanımlanmaktadır.
Deniz ticaretine baktığımız zaman gemi acentesi bir anlamda gemi sahibinin veya işletmesinin yabancı bir limandaki uzantısı konumundadır. Deniz işletmeciliği literatürüne baktığımız zaman ise gemi ile acente arasındaki ilişki genellikle “karı-kocalık ilişkisi” (husbandary relations) olarak da adlandırılmaktadır.
Gemi acentesi, gemi sahibi veya işletmesiyle ile yük sahibi arasında köprü görevi görmektedir. Bundan dolayı gemi acentelerinde organizasyon çok önemlidir. Gemi acentelerinin organizasyon yapıları çeşitli faktörlere göre değişebilmektedir. Gemi acentelerinin etkinliği ve hizmet kalitesini önemli düzeyde etkileyen bu faktörler genel olarak şunlardan oluşmaktadır:
- Sözleşmelerde tanımlanan görevler,
- İş yoğunluğu ve türü,
- Pazardaki rekabet koşulları
- Hizmetlerin kapsamı
- İhracat, ithalat ve transit taşıma işlemleri,
- Acentenin bulunduğu limanın hinterlandının büyüklüğü ve genişliği
- Taşıma işlemlerinin verildiği coğrafi bölge
- Fiziksel olanakların bulunup bulunmaması (depo, taşıma araçları vb.),
- Teknolojik kapasite,
- Temsil edilen gemi işletme sayısı
GEMİ ACENTESİ TÜRLERİ
| Kiracı Acentesi (Charterer’s Agent) | Donatan tarafından atanan acentedir. Gemi kiracısı belli bir yükü belirli bir limana düzenli olarak sevk eden taşıtan olabilir. Hatta kiracı, yükleme boşaltma limanlarında gücü olan ve operasyon gerçekleştiren bir işletme olabilir. |
| Koruyucu Acente (Protecting Agent) | Kiracının acentesinin gemi sahibinin menfaatlerini korumayı istememesi durumunda, gemi sahibi gemisinin uğrayacağı limanda kendi çıkarlarını koruyucu bir acente seçebilir. Koruyucu acentelerin rolü, izlemek, denetlemek ve gemi sahibinin haklarını korumaktır. |
| Liman Acentesi (Port Agent) | Yabancı limanlarda gemi sahiplerinin temsilcileri niteliğindedir. Geminin gittiği yerdeki kanun ve liman mevzuatına göre işlemlerini yapmak asli görevidir. |
| RezervasyonAcentesi (Booking Agent) | Rezervasyon acenteleri daha ziyade tarifeli denizyolu taşımacılığında kullanılan bir tür olarak karşımıza çıkar. Bu acenteler daha çok yük bağlama pozisyonundadır. |
| Tarifeli Gemi Acentesi (Liner Agent) | Tarifeli gemi acenteliği en kapsamlı gemi acenteciliği türüdür. Çünkü üstlendiği görevleri, rutin gemi acenteciliği hizmetlerinden ayrı olarak tarifeli gemi işletmesinin hizmetinin pazarlanması, satışı, yük rezervasyonu, konteyner kontrolü gibi birçok görevi içermektedir. |
| Ana Acente (General Agency) ve Alt Acente (Sub- Agency) | Ana acenteler, temsil ettiği gemi sahibinin bulunduğu bölegede uzun süreli acentecilik yapmasıdır. Alt acenteler ise ana acenteler tarafından işlem hacmi küçük limanlara atanır be burada görev alırlar. |
Gemi acentelerinin ne iş yaptığına, hangi hizmetleri verdiğine ve işlevlerine bakacak olursak:
Gemi Acentelerinin Yaptıkları İşler:
- Konteyner tahsisi
- Yük rezervasyonu
- Pazarlama ve satış
- Şikayetlerin çözümü
- Faturalama ve tahsilat
- Takip ve izleme
- Manifesto hazırlama
- Konşimento hazırlama
- Yüklemeye nezaret
- Limanda teslim alma
- Kara taşıma organizasyonu
Göründüğü üzere limanlarda geminin tüm ihtiyaçlarını karşılayacak gerekli işlemlerini gerçekleştirecek gerektiğinde haklarını savunacak bütün işlemleri gemi acenteleri gerçekleştirmektedir.
Burada anlattığım görevlerin dışında gemi acenteleri rutin olarak liman ve yükleme müteahhidi (stivedor), kara taşıma işlemleri, ilgili devlet otoriteleri ve destekleyici ve kolaylaştırıcı kurum ve kuruluşlardan mal ve hizmet tedarik etmektedirler.
Bu kapsamda gemi acentelerinin üstlendikleri çeşitli roller, işlevler ve hizmetler şu şekilde sınıflandırılabilir.
- Gemi acentelerinin ticari rolü, işlevi ve hizmetleri
- Gemi acentelerinin bilgi iletişiminde ve belge hazırlığında rolü, işlevi ve hizmetleri
- Gemi acentelerinin operasyonel rolü, işlevi ve hizmetleri
- Gemi acentelerinin finansal rolü, işlevi ve hizmetleri
- Gemi acentelerinin hukuki işlemlerdeki rolü, işlevi ve hizmetleri
Bu başlıkları diğer sayfada inceleyelim.
1-Gemi acentelerinin ticari rolü, işlevi ve hizmetleri:
Tarifeli denizyolu taşımacılığında, pazarlanmasında ve satışı konularını içerir. Taşıma işleminde yapılan satış işlemleri, hizmetlerin tutundurulması, yük rezervasyonu, pazar ve rekabet analizi, ilişki yönetimi, faturalama ve şikayetlerle ilgilenilmesi gibi konularla detaylandırılabilir.
2-Gemi acentelerinin bilgi iletişiminde ve belge hazırlığında rolü, işlevi ve hizmetleri:
Bu işlemler daha çok geminin limanda bulunduğu hal ve durumlarda yapılan işlemlerdir.
Örneğin; gemi limana gelmeden önce yapılan işlemler, gemi limana girişi yaptığında yapılan işlemler, geminin limanda kalış esnasında yapılan işlemler, geminin limandan kalkış esnasında yapılan işlemler, gemi limandan kalktıktan sonra yapılan işlemler ve diğer zamanlarda yapılan rezervasyon gibi işlemleri örnek olarak gösterebiliriz.
3-Gemi acentelerinin operasyonel rolü, işlevi ve hizmetleri:
Operasyonel işlemlere baktığımız zaman bütün gemi acenteleri için büyük önem taşımaktadır. Bu konuyu detaylandıracak olursak gemi ve çalışanlara yardım, gemilere operasyonel destek, liman ve yük taşıma firmaları ile bağlantı, devlet nezlinde ki bağlantılar, gerekli belgelerin organizasyonu olarak sayabiliriz. Yani bir anlamda plan ve programın yapılması olarak düşünülebilir.
4-Gemi acentelerinin finansal rolü, işlevi ve hizmetleri:
İsminden de anlayacağımız gibi daha çok parasal konuları kapsar. Bu kapsamda müşterilerden navlun tahsili, gemi liman masrafları, gemi sahipleri ile hesap mutabakatları gibi işlemleri içerir.
5- Gemi acentelerinin hukuki işlemlerdeki rolü, işlevi ve hizmetleri:
Gemi sahibi ve taşıma işlemleri ile ilgili tüm hukuki işlemleri kapsar. İhbar, İhtar ve hukuki problemlerin çözülmesi gibidir.
KAYNAKÇA:
1-Denizcilik İşletmeleri Yönetimi, Beta yayıncılık, Eylül 2013. Kitaptan gerekli bilgiler okunup, incelenip yorumlarıma fayda sağlayacak şekilde kullanılmıştır.
2-GEMİ ACENTESİ NEDİR VE NE İŞ YAPAR? ~ AVUKAT TURAN ÖZKAYA (turanozkaya.blogspot.com)
3-http://www.vda.org.tr/
YAZAR:
Furkan Bilgin
Kocaeli üniversitesi – Denizcilik işletmeleri Yönetimi 1.Sınıf Öğrencisi
