Gabya - Özlem Çakmak TRAMP TAŞIMACILIKTA BROKERİN GÖREVİ SONA ERMESİ VE GEMİ ACENTESİNİN GÖREVE BAŞLAMASI
Tarafların anlaşarak sözleşme (charter party) imzalamalarından sonra gemi brokerinin görevi sona erer. Böylelikle yükü gemiye bağlamış olur.
Gemi Brokeri charter party imzaladıktan sonra eğer acentelik yetki belgesi varsa, yükü bağladığı geminin acenteliğini yapma şansı doğar. Eğer taraflarla anlaşma sağlanabilirse geminin acenteliğini yapma hakkını elde eder.
Böylelikle başta armatör tarafından sorulmuş olan soruların karşılığı olan yapılması gereken işlerin 2. grup faaliyetleri acenteliğini gerçekleştirir.
Gemi Acentesi Yönetmeliğine göre
Acente Yetki Belgesi ve Bölgeler
Yetki belgesi
MADDE 5 –
(1) Gemi acenteleri, Türk Ticaret Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, idare tarafından verilecek çalışma izni ve bu çerçevede düzenlenecek gemi acenteliği yetki belgesi ile faaliyet gösterirler.
(2) Yetki belgesi almak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, idare tarafından belirlenen form ve belgelerle İdareye başvururlar. Başvurular İdare tarafından değerlendirilir ve bu yönetmeliğe göre yeterliliği tespit edilenlere yetki belgesi verilir.
(3) Yetki belgeleri belirlenen bölge sınırları içerisinde geçerlidir. Acenteler, ihtiyaç duymaları halinde yetkilendirildiği bölge sınırları içerisinde irtibat bürosu açarak faaliyet gösterebilirler. Yetkilendirilen acenteler, yetkilendirildikleri bölge dışında faaliyette bulunmak istemeleri halinde şube yetki belgesi almak zorundadırlar. Ancak, turizm amacıyla limanlarımızı ziyaret eden kruvaziyer gemilerin Türkiye sınırları dışında herhangi bir limana uğramaması kaydıyla aynı sefer kapsamında farklı bölgelerde birden fazla limana uğraması halinde ilk limandaki acente, diğer limanlardaki acentelik işlemlerini de yapabilir.
(4) Yetki belgesinin geçerli olduğu bölgeler aşağıda belirlenmiştir:
a) Birinci Bölge: Hopa Liman Başkanlığı idari sınırlarından başlayarak Bartın Liman Başkanlığı idari sınırları dahil olmak üzere bu iki liman başkanlığı arasındaki limanları kapsar.
b) İkinci Bölge: Zonguldak Liman Başkanlığı idari sınırlarından başlayarak Ayvalık Liman Başkanlığı idari sınırları ile Gökçeada, Bozcaada, İğneada, Şile ve Karasu Liman Başkanlıkları dahil olmak üzere tüm Marmara Bölgesi limanlarını kapsar.
c) Üçüncü Bölge: Dikili Liman Başkanlığı idari sınırlarından başlayarak Fethiye Liman Başkanlığı idari sınırları dahil olmak üzere bu iki liman başkanlığı arasındaki diğer tüm limanları kapsar.
ç) Dördüncü Bölge: Kaş Liman Başkanlığı idari sınırlarından başlayarak İskenderun Liman Başkanlığı idari sınırları dahil olmak üzere bu iki liman başkanlığı arasındaki tüm Akdeniz Bölgesi limanlarını kapsar.
(5) Yetki belgeleri her beş yıl sonunda acentelerin bu yönetmelik hükümlerine uygunluğu kontrol edilerek vize edilir.
(6) Yetki belgeleri, adlarına düzenlenen gerçek veya tüzel kişiler dışında başkaları tarafından kullanılamaz ve devredilemez. Yetkilendirilen acentelerle ilgili bilgiler İdarenin internet sitesinde yayımlanır.
(7) Acenteler, idareden yetki belgesi almış bir diğer acenteyi tali acente olarak atayabilirler.
GEMİ ACENTESİ KİME DENİR?
Gemi acentesi, temsil ettiği donatan, taşıyan ve kaptan adına bir mukaveleye dayanarak, bir ticari işletmeyi ilgilendiren akitlerde aracılık eden veya o işletme adına akit yapmayı meslek edinen ve bulundukları liman veya ülkede temsilcisi olduğu kişilerin yasal hak ve çıkarlarını kollayıp koruyan gemi ve yük için yapılması gerekli ve zorunlu olan hizmetleri temsil ettikleri donatan ve kaptan adına gereken zaman veya sürede yerine getiren, hizmetlerinin karşılığını gerek gemi ve gerekse yükten alan tüccar kişi veya kuruluşlardır.
Gemi acentesi,
– Bir mukavele ile temsil etme,
– Akitlerde (sözleşme) aracılık etme,
– Bir işletme adına akit yapma,
– Temsilcisi olduğu kişilerin yasal hak ve çıkarlarını koruma,
– Gemi ve yük için yapılması gerekli ve zorunlu olan hizmetleri temsil ettikleri donatan ve kaptan adına gereken zaman veya sürede yerine getirme, görev ve sorumlulukları vardır.
Deniz ticaretinde gemi acentesi bir anlamda gemi sahibinin veya işletmesinin yabancı bir limandaki bir uzantısı veya yardımcısı konumundadır. Gemi acentesi ayrıca gemi işletmesinin ve kaptanın yabancı ülke ve limanlarındaki yerel temsilcisidir. Temsil etme yetkisi vardır.
TEMSİLCİLİK
Gemi acentesi, aynı zamanda temsilci demektir. Türk limanlarına gelen ve bayrak taşıyan deniz taşıt ve araçlarının yolcu ve yük taşımalarında, gemi sahibi, kaptanı, işleticisi ve kiracısı nam ve hesabına, üçüncü kişi ve kuruluşlara karşı hak ve menfaatlerini o bayrak ülkesi adına temsil etme yetkisine sahiptir. Bu da mesleğin en onurlu yanı olup “güvenilirlilik” esasına dayanır.
Bu temsilcilik sırasıyla;
–Gemi kaptanını,
–Geminin kendisini,
–Geminin armatörünü,
–Geminin kiracısını,
–Geminin işletmecisini,
–Gemide bulunan yükün sahibini,
–Geminin merkez acentesini,
–Geminin bulunduğu ülkedeki ana acentesini,
–Geminin taşıdığı Bayrak Ülkesini temsil eder.
GEMİ ACENTESİNİN TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE DURUMU
Acente veya Acentelik Türk Ticaret Kanununun 116. maddesinde tarif edilmiştir. Bu maddeye göre, ticari mümessil, ticari vekil, satış memuru veya müstahdem gibi tabi bir sıfatı olmaksızın bir mukaveleye dayanarak muayyen bir yer veya bölge içinde daimi bir surette ticari bir işletmeyi ilgilendiren akitlerde, aracılık etmeyi veya bunları işletme adına yapmayı meslek edinen kimseye acente denir.
Türk Ticaret Kanununun 116. maddesi, genel olarak, acenteliği tarif etmiştir. Ancak yaptığı iş ve işlemlerin tümü göz önüne alındığında gemi acenteliği bu tarifin kapsamına girmemektedir. Türk Ticaret Kanununun 116. maddesinde tarif edilen acentenin vasıfları aşağıdaki gibidir.
- Tabi bir sıfatı olmayacak,
- Bir mukaveleye (sözleşmeye) dayanarak çalışacak,
- Belli bir yer veya bölge içinde ve daimi olarak ticari bir işletmeyi ilgilendiren akitlerde aracılık yapacak veya bunları o işletme adına yapmayı meslek edinecek.
Görülüyor ki, burada tarif edilen acente sadece belli bir bölge veya yerde, daimi olarak, bir mukaveleye dayanarak, bir ticari işletmeyi ilgilendiren akitlerde aracılık eden veya o işletme adına akit yapmayı meslek edinen kimsedir. Yani görevi ve esas fonksiyonu akitlere (sözleşmelere) aracılık etmek veya temsil ettiği işletme adına akit yapmaktır. Gemi acentesi ise, daha ziyade, acentesi bulunduğu gemi sahibi, onun gemisine gemi adamlarına ve taşıdığı yük ve yolcularına hizmet veren bu hususlarda birçok iş ve işlemler yapan bir kişidir ve gemi sahibi veya donatan ve kaptanın, mevzuat dahilindeki isteklerine uymak zorundadır.
Acentelerin görevi kendisine taşıyan, donatan ve kaptan tarafından yapılacak atama ile başlar. Bu görevler, yasada belirtilenlerin dışında, kendisine verilen vekalet veya talimatla belirlenip sınırlanabilir.
GEMİ ACENTELERİNİN DENİZ TAŞIMACILIĞINDAKİ ROLÜ
Gemi acenteleri deniz taşımacılığında önemli bir yer tutmaktadır. Deniz taşımacılığı, uluslararası ticarette malların taşınmasının, temel yolu olup, gemi acenteleri de yük sahipleri ve gemi sahiplerine hizmet sunarlar. Yük sahipleri ile gemi sahipleri arasında da aracılık görevini yerine getirirler. Onların temsilcisi de olarak faaliyet gösterirler.
PAZARLAMA BAKIŞ AÇISIYLA VE PAZARLAMA kurumu olarak gemi acenteleri malların doğru zamanda doğru fiyatla doğru yerde bulundurulmasında temel sorumluluğu taşımaktadırlar. Bu nedenle, yük sahipleri ile donatanlar arasında ilişki oluşturma, denizcilik acentesinin görevidir.
Gemi acenteleri, satış gücü yönetiminin önemli bir rolü içerdiği hizmet işletmelerinin pazarlama işlemlerini yerine getirirler.
Bir gemi acentesi, aracı, kaptan ve donatanın temsilcisi ve yükletenin (yük sahibinin) koruyucusu olarak faaliyet gösterir.
Gemi sahibinin veya yük sahibinin bir temsilcisi olarak gemi acentesinin görevleri şu şekilde özetlenebilir:
1) Navlun piyasasında, pazarlama işlevlerini yerine getirme (Gemilere yük bulma, yüke gemi bulma görevleri);
2) Temsil ettiği kişi kurum adına konşimento düzenleme ve alma;
3) Navlun sözleşmelerini taşıyan, donatan veya kaptan adına tanzim ve imza etmek;
4) Yükleme ve boşaltma işlemlerini gözetleme;
5) Yükleme ve boşaltma prosedürlerine ilişkin gemi operasyonlarını yürütme;
6) Navlun ve diğer alacakları tahsil etme;
7) Her türlü yasal önlemleri zamanında almak;
Bir acentenin öncelikli misyonu, hızlı ve verimli liman işlemi teminatı vererek yük sahibi ve gemi sahibinin veya donatanın ticari çıkarlarını savunmaktır. Acente, donatanı ya da kiracıyı temsil etmede, günümüzde oldukça rekabetçi bir görev durumuna gelmiş olan temsil yetkisini güvence altına almalıdır. Temsilcilik hakkının kullanılması, bir başka kişi veya kuruluşun yapması gereken resmi veya özel işlerin, o kişi veya kuruluş adına en iyi şekilde yapılabilmesi için başka kişi veya kuruluşların tayin edilmesidir.
Gemi acenteciliği sorumluluk içeren çok önemli bir meslek koludur. İhmal ve istismarı asla affedilemeyecek kadar kendine özgü bir meslektir. Gemi sahibi, kaptanı, işleticisi ve kiracısı, işlerinin takip edilmesi ve kaptanına yardımcı olması için yükleme ve boşaltma limanında kendi acentesini seçme ve tayin etme özgürlüğüne sahiptir.
ÜCRET: Hizmetlerini yerine getiren gemi acenteleri, yapmış oldukları hizmetlerin karşılığında, “Gemi Acentelik Hizmetleri Ücret Tarifesi”ne göre geminin “net tonilatosu üzerinden” ücret alırlar.
Acenteler hizmetlerinin karşılığını gemi veya yükten alan ticari kuruluşlardır.
GEMİ ACENTELERİ TÜRLERİ
Gemi acentesi değişik ortamlarda hizmet verir. Bazıları salt bir liman için organize olmuşlardır (yerel acenteler); bazıları belirli bir taşıma hattındaki limanlara uğrak yapan bir taşıyana ait gemilerin hizmetlerini üstlenirler (genel acenteler); bazen taşıma hattı bir ülkenin tüm limanlarını kapsayabilir; bu durumda da gemi acentesinin işlevi ulusal acente olma niteliği kazanır.
Gemi acentesi her ne kadar farklı adlarla anılsa da, işlevleri çoğunlukla birbiri içine geçmiş yapıdadır.
Gemi acentesini değişik biçimlerde sınıflara ayırmak olasıdır. Sınıflandırmada “temsil yetkisi”, ““verilen hizmet(ler)”, hattın tarifeli olma durumu gibi ölçütler esas alınır.
Acente, atama emrini aldığı tarafa bağlı olan sorumluluklarının bilincinde olmalıdır. Bu, gemi donatanı, işleteni, kiracısı olabilir. Esas olan acente, onu atayan ve ücretini ödeyen kimseye karşı sorumludur.
Atanma şekline göre gemi acentelerinin sınıflandırılması:
i) Armatör acentesi
ii) Kiracı Acentesi
iii) Koruyucu Acente olmak üzere sınıflandırılırlar,
iV) Ana acente ve Tali Acente (Alt Acente)
Gemi acenteleri hizmet verdikleri gemilerin tarifeli sefer yapıp, yapmamalarına göre ikiye ayrılırlar.
i) Tarifeli sefer (liner) yapan gemilerin acenteleri (Genel Acente),
ii ) Tarifesiz (tramp) taşımacılık yapan gemilerin acenteleri ise “Özel Acente” olarak
adlandırılır.
Yük temin etmesi veya sadece limandaki işleri yapıp yapmamasına göre sınıflandırma;
i) liman acenteliği (port agent)
ii) rezervasyon acenteliği (booking agent)
Bu acente türlerinin NE ANLAMA GELDİKLERİ aşağıda detaylı olarak verilmektedir.
Armatör Acentesi (Owner’s Agent)
Taşıyanı temsil yetkisinin çarterer (kiracı) tarafından çarter sözleşmesine yansıtılmasına ve taşıyan tarafından uygulanmasına ya da taşıyan tarafından kendi inisiyatifinde görevlendirilmesine göre gemi acentesi farklı adlar alır. Armatör acentesi, kiracı acentesi gibi…
Armatör (Donatan) acentesi, navlun sözleşmesine göre donatanın veya kiracı donatanın uğrak limanlarında atadığı acentedir.
Donatan acentesi, donatanın kendi iradesiyle atadığı acentedir. Kiracı acentesi ise çarter sözleşmesi hükmüne dayanılarak donatanın atamak durumunda olduğu acentedir.
Kiracı Acentesi (Charterer’s Agent)
Tramp taşıma piyasasında gemi sahiplerinin karşılarına acenteyi kendi seçmek isteyecek gemi kiracıları bulunmaktadır. Bunun pek çok sebebi vardır.
Kiracı acentesi, navlun sözleşmesine konmuş hükme dayanarak gemiyi kiralayan tarafın öngördüğü acentedir. Sözleşmeye dayanarak kiracı, geminin uğrayacağı limandaki acenteyi belirler; taşıyan da belirlenmiş acenteyi kendi acentesi olarak atar. Acentelik hizmetlerinin karşılığı da taşıyan tarafından ödenir.
Kiracı, uygulamada çarter sözleşmesinde kiracı acentesine yer verilmesini bazı nedenlerle isteyebilir:
- Yükleyici ya da alıcıyla kendi arasındaki yüke ilişkin sorunların çözümünde sözleşmede dikte ettirdiği gemi acentesinin olumlu davranışlarından / deneyiminden yararlanmış olabilir.
- Kiracı, yükleme / boşaltma limanındaki etkili acentenin dikte ettirdiği gemi acentesi olduğunu bilmektedir,
- Kiracı, acente hakkında taşıyana göre daha çok bilgi sahibidir.
Zaman çarterinde de gemiyi kirasına alan çarterer (kiracı donatan) gemi acentesini seçme ve atama hakkına sahiptir. Bu da çartererin gemiyi işleten kişi / kuruluş durumunda olmasından ötürüdür. Gemiyi çekip çeviren kişi olarak çarterer (kiracı donatan) kirasındaki geminin uğrak limanlarındaki masraflarını üstlenmektedir. Gemisini kiraya veren gemi sahibinin (malik donatanın) edimi gemiyi donatmak, bakımını ve tutumunu yapmaktır. Geminin tutumu (kondisyonu) açısından zaman çarterinin malik donatana yüklediği bu edim kuşkusuz geminin çalıştırılmasını kapsamaz. Bu husus kiracı donatanın uhdesindedir.
Zaman çarterine alınmış bir geminin başka bir kişiye yeniden zaman esaslı kiralanması yeni kiracı donatana da bir önceki kiracının hak ve yükümlülüklerini verir.
Koruyucu Acente (Gözetim Acentesi = Protecting agent)
Kiracının acentesinin gemi sahibinin menfaatlerini korumayı istememesi durumunda, gemi sahibi gemisinin uğrayacağı limanda kendi çıkarlarım koruyucu bir acente seçebilir. Koruyucu acentenin rolü, bir gölge gibi kiracının seçmiş okluğu acentenin yürüttüğü operasyonları izlemek ve gemi sahibinin haklarının korunmasını denetlemektir. Koruyucu acente (gözetim acentesi), navlun sözleşmesine dayanarak kiracının öngördüğü acentenin atanması durumunda donatanın kendi hesabına o limanda atadığı acentedir. Sözleşmenin donatan acentesi öngörmesi halinde kiracı da o limanda gözetim acentesi tutabilir.
Koruyucu acente genellikle kiracı acentesinin taşıyanın çıkarlarını korumayı reddettiği ortamda gündeme gelir. Kiracı acentesi, kendi sorumluluk alanının dışında olduğu gerekçesiyle, taşıyanın işlerini yapmaktan kaçındığında koruyucu acente (gözetim acentesi) ihtiyacı belirir. Koruyucu acente taşıyanın çıkarlarını kollamak üzere taşıyan tarafından yetkilendirilmiş bir tür gölge acentedir. Kiracı acentesinin yaptığı işlemleri izler; taşıyanın aleyhine sonuç doğurmaması için uğraşır.
Kiracı acentesi uğrak limanında donatanın (taşıyanın) çıkarlarını kollaması gereken kişidir; ancak uygulamada bundan sapmalar olduğu gözlenmektedir. Özellikle hazırlık ihbarının (NOR) geciktirilmeden verilmesi, Olgular tutanağı (statement of fact) düzenlenmesi, yanaşma yeri ayarlanması vb, zaman-zaman kritik durumlar ortaya çıkaran konularda kiracının acentesinin devrede olması ve gemi adına işlemleri yürütmesi uygulamada taşıyanla kiracısını karşı karşıya getirebilmektedir.
Hazırlık ihbarının zamanında verilmemesi kiracı acentesinin hizmetine gölge düşüren olayların denebilir ki başında gelir. Taşıyan da, sözleşmeyle mecbur kaldığı kiracı acentesine karşılık o limanda ikinci bir acente tutarak çıkarlarını kollamaya çalışır. Buna “koruyucu acente” (gözetme acentesi) denir.
Liman Acentesi (Port Agent)
Yabancı bir limana giden geminin, o limanda iş yapabilmesi için her şeyden önce gideceği ülkenin | ilgili yasaları, limanın mevzuatı, örf ve adetleri ve o günkü durumundan haberdar olması gerekmektedir. Gemi kaptanı veya adamlarının, limanda yapılacak işleri tek başlarına görmesi çok zordur. Bu durum gemi işletmesinin ve geminin liman işlemleri için yerel kişi ve kuruluşların yardım ve desteğim gerektirmektedir. Deniz taşımacılığında gemi acentesinin kullanımı, geminin limanlardaki işlemlerim hızlandırmakta ve geminin gereksiz yere beklemesini önleyerek gemi işletmesine maliyet tasarrufu sağlamaktadır. Gani işletmeleri veya sahipleri gemi gelmeden önce gerekli iletişimi sağlamakta, acente de buna göre limandaki hazırlıklarım yapmakta, böylece gemiler en kısa sürede liman uğrağını tamamlayabilmektedir.
İşte geminin limandaki bütün işlemleriyle uğraşan gemi acenteleri için liman acenteliği terimi kullanılmakladır. Normal olarak, liman acenteleri doğrudan gemi sahibi veya işletmesi tarafından, geminin o limandaki yerel temsilcisi olarak hareket etmek üzere atanmaktadırlar (Akdoğan, 1988). Liman acentesinin rutin hizmetleri gemi sahibine liman hakkında bilgi, detaylar ve tahmini masrafların verilmesiyle başlamaktadır. Geminin limana giriş-çıkış gümrük işlemleri ve kontrolü liman acentesi tarafından yaptırılmaktadır. Liman acentesi gemi gelmeden önce limanda rıhtım temin etmekte, pilotaj , römorka] ve yük elleçleme hizmetlerini ayarlamaktadır. Gemi limandayken, yakıt, kumanya ve yedek parça temini ile uğraşmaktadır.
Rezervasyon acentesi (Booking Agent)
Rezervasyon acenteleri daha ziyade tarifeli denizyolu taşımacılığında kullanılan bir gemi acentesi türüdür. Bu gemi acenteleri gemi işletmesiyle aralarındaki sözleşmeye bağlı olarak gemiye sürekli yük bağlamaktadırlar. Pazarlama ve satış fonksiyonu ön planda olup iyi bir satış gücü gerektirmektedir. Bu tür gemi acenteleri yükletenlerle ilişkiye girerek, gemi tonajını pazarlamakta ve gerekli rezervasyon işlemlerini yürütmektedirler. Yük rezervasyonu acenteleri, tarifesiz denizyolu taşımacılığında gemi brokerinin işlevlerine benzer fonksiyonlar üstlenmektedirler. Ancak bu işlemleri sadece gemi sahibin temsilci olarak yapmakta ve genelde bu acenteler konteyner, Ro-Ro, kırkambar yükleri gibi yüklerde uzmandırlar. Tarifeli olarak çalışan bir gemide, tarifesiz olarak çalışan gemiye göre çok sayıda yükleteteni çok farklı yükleri olduğu göz önüne alındığında, rezervasyon acentelerinde pazarlama satış gücünün önemi ve sayısı ortaya çıkmaktadır.
Uygulamada yalnızca gemiye yük rezervasyonu yapmaya yetkili gemi acenteleri olabileceği gibi, genellikle hem “liman acenteliği”, hem de “rezervasyon acenteliği” fonksiyonu aynı acente tarafından da gerçekleştirilebilmektedir. Tarifeli denizyolu taşımacılığında geminin doldurulması açısından rezervasyon acenteliği önemli bir işlevdir. Bundan dolayı, genellikle tarifeli gemi acentelerinin en önemli fonksiyonu tarifeli olarak çalışan gemilere yük rezervasyonu yapmaktır.
Tarifeli Gemi Acentesi (Liner Agent)
Tarifeli denizyolu taşıyıcıları ticari bir rota boyunca iki veya daha fazla coğrafi bölge arasında belirli limanlara hizmet vermektedir. Tarifeli gemiler bu limanlara düzenli olarak önceden ilan edilen programa göre uğramakta ve ticari rotada bulunan tüm potansiyel yükletenlere bu sefer programı ilan edilmektedir. Tarifeli deniz taşımacılığı yapan bir gemi işletmesinin hizmet verilen tüm ülkelerdeki limanların her birinde ofis ve personel bulundurması ekonomik olarak mümkün olmayabilir. Ayrıca tarifeli gemi işletmeleri gemilerinin uğrayacağı limanlar ve liman gerisindeki yük alanları ( hinterland)
ile ilgili yeterli bilgi, tecrübe ve bağlantılara sahip olmayabilir. Bu yüzden, çoğunlukla tarifeli denizyolu taşımacılığında yerel bilgi, tecrübe ve uzmanlığı olan genel bir acente kullanılır. Atanan bu acenteye tarifeli gemi acentesi adı verilmektedir.
Tarifeli gemi acenteliği en kapsamlı gemi acenteliği türüdür. Çünkü üstlendiği görevleri, rutin gemi acenteliği (liman acenteliği) hizmetleri dışında, tarifeli gemi işletmesinin hizmetinin pazarlanması, satışı, yük rezervasyonun yapılması, konteynerlerin kontrolü gibi birçok görevi içermektedir. Bundan dolayı bu acentelere İngiltere’de yükleme brokeri (loading broker) adı da verilmektedir.
Ana Acente ve Alt Acente (Tali Acente)
Ana acenteler, temsil ettiği gemi sahibi ve/veya gemi işletmeleri tarafından belirli bir bölge veya ülkede uzun süreli acentelik yapmaya yetkili kılınmış acentelerdir. Ana acente bu sözleşmeye dayanarak gerekli gördüğü zaman, temsil ettiği gemi sahibinin onayını alarak bir alt acente atayabilmektedir. Özellikle konteyner gemi işletmeleri, belirli bir bölge veya ülkenin tüm limanlarında gemilerinin acenteliğini yapmak üzere bir genel acente atamaktadırlar. Bu şekilde atanan acente, ana acente veya genel acente olarak adlandırılmaktadır. Genel acente, kendi işletmesinin, ekibinin bulunmadığı bir limanda, kendisini temsilen bir alt acente atayabilmektedir. Genel acenteler, alt acentenin yaptığı davranış ve hatalardan gemi sahibine karşı doğrudan sorumludurlar. Tali acenteler ise, ana veya genel acente tarafından belirli bir limanda hizmet vermek üzere atanmışlardır.
GEMİ ACENTELERİNİN LAYNER TAŞIMACILIĞINDA PAZARLAMA İŞLEVLERİNİ YERİNE GETİRME GÖREVİ
Gemi Acenteleri pazarlama işlevini layner taşımacılığı yapan gemiler için yük bularak yerine getirir. Layner taşımacılığındaki gemilerin sahiplerini (armatörü) temsil eden acenteler, Booking agent (yük rezervasyon acenteleri) olarak mevcut ve potansiyel müşterileri (yük sahiplerini) devamlı ziyaret ederek gemiler için devamlı yük araştırması yaparlar. Denizcilik şirketinin gemileriyle mallarını taşıtmak için yük sahibiyle veya onun aracısıyla yüz yüze, telefonla, maille görüşerek ikna etmeye çalışırlar. Böylece gemiye yük bulmaya çalışır ve geminin tonajını pazarlamaya çalışır.
Layner taşımacılıktaki acentelerle , tramp taşımacılıktaki brokerlerin geminin tonajını pazarlama hususunda, çalışma metodlarında farklılıklar vardır.
Acente, gemilere yük teminini sağlarken, geminin sefer programlarındaki gemi kalkış tarihlerini geminin uğrama limanlarını gözönüne almak zorundadır. Çünkü, gemilerin hangi limanlara hangi tarihlerde uğrayacağını, kalkış ve varış tarihlerini belirten gemi sefer programları hazırlanır. Bu sefer programlarına göre gemi için yük kabul edilir. Bu sefer programlarının yük sahiplerine ve taşıtanlara duyurulması gerekeceğinden acenteler bu sefer programlarını web sayfalarında veya denizcilik bültenlerinde yayınlayarak müşterilere ulaşmaya çalışır. Bunun yanında sefer programlarını listeler halinde mevcut ve potansiyel müşterilere dağıtabilirler.
(ETS : Estimated Time of Sailing= Tahmini Seyir Zamanı )
(ETD : Estimated Time Departure= Tahmini Kalkış Zamanı)
(ETA: Estimated Time Arrival= Tahmini Varış Zamanı )
**ETS yerine ETD kavramı da kullanılabilir.
Acente atanma emrini aldığı andan itibaren temsil olunan kişinin, geminin tahmini varış tarihi (ETA), rıhtıma yanaşması, yük işlemleri ve tahmini kalkış tarihi (ETS=ETD) gibi bilgiler ile geminin uğrak limanındaki çalışmaları için beklenen gelişmeler konusundaki bilgilerini sürekli güncel tutmalıdır. Temsil olunan kişi, (gemi işleteni) acentenin vermiş olduğu bu bilgilerle geminin bir sonraki seferini programlayabilme imkanı sağlar ve gelecekteki yükler için hazırlık yapabilir.
GEMİ ACENTELERİNİN GEMİ VE YÜKLE İLGİLİ YERİNE GETİRMEK ZORUNDA GÖREVLERİ
Tarifeli sefer (layner) yapan gemilerin temsilcisi olan acenteleri, belirli limanlara, belirlenmiş tarihler arasında uğrak yaparak, gemiye yük bulma hizmetini( rezervasyon acentesi=booking agent olarak) olarak da hizmet vermesinin yanı sıra, limanlarda yüklerini boşaltan ve yük alan gemilerin liman acentelik işlemlerini de gerçekleştirirler.
Acenteler, hem tarifesiz (tramp) hem da tarifeli (layner) taşımacılık yapan gemilerin limanlardaki iş ve işlevlerini yerine getirirler. Acenteler, tramp taşımacılığınd, yük bulduğunda, yükü yüklemek veya tahliye etmek amacıyla bir limana uğrak yapan gemilerin acenteliğini de yapan kuruluşlar olduğu gibi, layner taşımacılığında olduğü gibi, daha önceden belirlenen sefer programları doğrultusunda limanlara gelen gemilerin de acenteliğini yapan kuruluşlardır.
Bu iki acentelik kavramı kesin çizgiler ile ayrılmamış olup, tarifeli sefer acenteleri aynı zamanda tarifesiz gemilerin acenteliğini de yaparlar.
GEMİ ACENTESİNİN TARİFELİ (LİNER) SEFER YAPAN VE TARİFESİZ (TRAMP) SEFER YAPAN GEMİLERE VE YÜKLERİNE İLİŞKİN YAPTIKLARI HİZMETLER
Gemiye ilişkin hizmetler ve yüke ilişkin hizmetlerin her ikisi de gemi acentesi için büyük önem taşır.
- Acentelerin Gemiye ilişkin Verdiği hizmetleri
Bir gemi acentesinin gemiye verdiği hizmet, beş ana başlıkta toplanır. Bunlar:
- Gemi acentelik teklifi ve acente olarak atanma aşaması
- Gemi limana gelmeden önce yapılması gereken İşlemler,
- Geminin limana gelişinde yapılması gereken işlemler.
- Gemi limana geldikten sonra yapılması gereken işlemler,
- Geminin limandan kalkışı sırasındaki işlemler,
- Gemi limandan kalktıktan sonra,
- Acentelerin Yüke ilişkin Verdiği hizmetleri
Gemi acentelerinin yükler için vermiş olduğu hizmetler vardır ve limanlarda yüke verilen hizmetler:
–Yükleme/boşaltma hizmetleri,
–Yük şifting hizmeti,
–Hamaliye/taşıma hizmeti
–Ardiye (ambarlama) hizmeti,
–Manipülasyon, montaj ve demontaj hizmeti,
–Aktarma hizmeti.
GEMİ ACENTESİNİN TARİFELİ (LİNER) SEFER YAPAN VE TARİFESİZ (TRAMP) SEFER YAPAN GEMİLER VE YÜKLERİ İLE İLGİLİ DOKÜMAN HAZIRLAMA İŞLEVLERİ
- Gemi Acentesinin Tarifeli (Liner) Sefer Yapan Gemilerin Yükleri İçin hazırladığı Dökümanlar (belgeler):
…Yük rezervasyonu notu (booking note)
…Yük rezervasyonu listesi (booking list)
…konşimento, (bill of lading)
…Yükleme ordinosu (mate’s receipt)
…Yük manifestosu (freigt manifest)
…Teslim ordinosu (delivery order)
……Diğer dökümanlar……
2) Gemi Acentesinin Tarifesiz (Tramp) Sefer Yapan Gemilerin Yükleri için Hazırladığı Dökümanlar (başlıca belgeler):
…Konşimento (Konşimento trampda ve laynerde var fakat sorumlulukları farklı olduğu için farklı konşimento kullanırlar)
…Hazırlık Mektubu (Notice of Readiness=NOR)
…Olgular tutanağı (Statement of Fact =SOF)
…Zaman Çizelgesi (Time Sheet)
….Diğer dökümanlar……
Gemi acentesinin tarifeli (liner) sefer yapan ve tarifesiz (tramp) sefer yapan gemiler ve yükleri ile ilgili hazırladığı diğer dökümanlar ise başlıca olarak şöyledir:
(Patenta, Crew List (Tayfa Listesi), Yanaşma Ordinosu, Gemi Varış Bildirimi formu, Gümrük Özet Beyan Formu ( Gümrük Müdürlüğü Veri Giriş-Çıkış ), Deniz Yolu Beyan Formu, Gemi Yükleme – Boşaltma Talepnamesi, Ports Of Call List (Uğrak Liman Listesi, İcmal, fatura, hesap cetvelleri, LÇB(Liman Çıkış Belgesi vb.)
ÖĞR.GÖR. AYŞE TAŞ’IN DERS NOTLARINDAN ALINMIŞTIR. KENDİSİNE TEŞEKKÜR EDERİZ.
