Flandra - Ferhat Kök “Proje taşımacılığı nedir?”
Sorusunun cevabı ile başlayacak olursak proje taşımacılığı,
✓ Kolay bir şekilde taşınamayacak seviyede ağırlığı olan ve standart dışı ölçütlere sahip olan yüklerin, belirlenmiş çıkış merkezinden varış merkezine kadar alınan geniş tedbirlerle ve özel araçlarla bir plan çerçevesinde taşınmasıdır.
✓ Proje taşımacılığı çok büyük bir organizasyon ile tüm gerekliliklerini oluşması halinde gerçekleşen bir taşımacılık türüdür.
✓ Proje taşımacılığı dahilinde taşınacak olan yükün bir bütün olarak ya da parçalara ayrılarak taşınması sistem içerisinde yer almaktadır. Her iki sistem dahilinde de amaç, gerekli olan planlama ve koordinasyonu sağlıklı bir şekilde sağlayabilmekten geçer.
✓ Parçalara ayrılarak taşınacak bir yükün varış noktasına hasarsız teslim edilebilmesinin yanısıra bir bütün haline getirerek montajını da yapabilmeyi içinde barındırır.
Proje taşımacılığında zaman kavramı çok önemlidir. Adı üzerinde, birtakım projelerin gerçekleştirilmesi için gerekli olan yükler en kısa sürede ve hasarsız bir şekilde istenilen noktaya ulaştırılmalıdır. Belirtilen yere geç, eksik ya da hasarlı bir şekilde ulaştırılan yükler büyük meblağların kaybedilmesi anlamına geldiğinden proje taşımacılığı, kalite belgeleri tam, uzman, deneyimli ve ağır yük taşımacılığı yapan firmalar tarafından gerçekleştirilmelidir.
Örneğin; rüzgâr enerjisinden faydalanabilmek adına üretilen rüzgâr gülleri, fabrikaların bir yerden başka bir yere taşınması proje taşımacılığına dahildir. Bir bütün olarak taşınması gerekli olan ölçüleri geniş ve ağır olan yüklerin taşınmasına da proje taşımacılığı denilmektedir ve buna bir örnek vermemiz gerekirse elektrik trafoları doğru bir örnek olacaktır.
Ayrıca suların çekilmesi ile keşfedilen yer altı şehirlerinin vb. yerlerin taşınmasında da standartın dışındaki araçlarla (konteyner vs.) taşıma işlemleri gerçekleştirilmektedir.
Proje lojistiğini gerçekleştiren şirketler kalkış noktasındaki taşımacılık prosedürlerinin yerine getirilmesi, dokümanların hazırlanması, fizibilite çalışmaları, izin ve yetki belgelerinin organizasyonu, taşıma yollarının iyileştirilmesi için yetkililerle koordineli çalışma gerçekleştirilmesi, taşımacılığın gerçekleştirilmesi, varış noktasındaki indirme işleminin yerine getirilmesi hizmetlerini müşterilerine sağlar.
Ağır inşaat parçalarının üretim yerinden kullanım yerine taşınmasında veya komple bir fabrikanın taşınmasında, sağlam bir planlama çalışması yapmak çok önemlidir. Ayrıca hazırlanacak sofistike bir nakliye konsepti ve özel ekipmanın kullanılması ile de proje taşımacılığı sistemli bir şekilde gerçekleşmiş olur.
Proje taşımacılığı yapan firmalar uzman ve dinamik bir kadroya sahip olmalıdır. Ekipmanların ve araçların ağır yük taşımacılığına uygun olması, çalışanların ülkelerin prosedürlerini bilmesi, yol analizi yapabilmesi, mühendislik bilgisine sahip olması, farklı coğrafyaları tanıması ve zaman yönetiminin başarılı bir şekilde yapılması proje ve ağır yük taşımacılığı yapan firmaların özellikleridir. Bazen bazı projelerin hava-kara, tren-gemi, deniz-kara gibi birden fazla taşıma şekliyle ulaştırılması gerebilir. Böyle durumlarda proje taşımacılığı yapan firmalar her bir seçeneği eksileri ve artılarıyla müşterilerine detaylı bir şekilde açıklamak durumundadır.
Proje taşımacılığı hizmetlerinin profesyonel bir şekilde, güvenle gerçekleştirilebilmesi için R2 belgesine ilaveten C2 yetki belgesi önem arz etmektedir.
“Proje taşımacılığı kapsamında verilen hizmetler nelerdir?”
✓ Proje taşıma ve senaryo yönetimi,
✓ Yol izni alma,
✓ Teknik ekipmanların tedarik edilmesi,
✓ Dış ticaret ve mevzuat desteği,
✓ Yerel bilgilendirme,
✓ Ağır kargo, depo ve aktarma çözümleri,
✓ Ağır yük taşımacılığı,
✓ Anahtar teslim maliyet yönetimi,
✓ Sipariş izleme,
✓ Vinç ve survey,
✓ Full charter ve part charter gemi kiralamaları,
✓ Malzemelerin paketlenmesi ve sabitlenmesi,
✓ Emtia sigortası,
✓ Belge çıkışı,
✓ Projeye uygun depolama hizmetleri…
“Proje taşımacılığı hizmeti ile neler taşınır?”
✓ Fabrika, enerji santralleri ve boru hatları,
✓ Buhar ve gaz türbinleri,
✓ Transformatör, kondansatör ve ısı kazanları,
✓ Tank ve basınç araçları,
✓ Kurutucu, baca ve demir/çelik fırınları…
“Proje Taşımacılığında Hangi Tür Araçlar Seçilmelidir?”
Proje taşımacılığı için seçilen araçlar büyük önem taşır. Taşıma sürecinden önce, tercih edilen araçların taşıma işlemine uygun olarak belirlenmesi gerekir. Proje taşımacılığı için kullanılması gereken araçların, standart ölçülere sahip olan yükleri taşıması amaçlanır. Aracın yüklerle temas eden yüzeyi, aracın dayanıklılığı ve taşınabilirliği kolaylaştırması gibi birçok kriter önceden belirlenerek yükleme işleminin başlaması gerekir. Genellikle seçilen araçların genişleme, uzama ve yük ağırlığına uygun olması gibi özellikleri mevcuttur. Proje taşımacılığında kullanılacak yüklerin, aracın ayak ve yüzeyine eşit şekilde dağılması önemlidir. Tek bir alana toplanmış yük, uzun mesafeli yolculuklarda kırılma ya da çökme gibi olası riskler taşıyabilir. Bu tür problemlerin en aza indirilmesi için doğru araç seçimi ve homojen yük dağılımı son derece önem taşır.
Proje Taşımacılığı Ülkemizde Ne Boyuttadır?
Proje taşımacılığının ülkemizde gelişmesi ve büyük bir alana yayılması çok önemli ve değerlidir. Ülkemizde proje taşımacılığı alanında çalışmalar yapan firmalar ağır yük ve büyük malzemelerin taşınması için özel taşıma araçlarına sahip firmalardır. Bu nedenle ülkemizde sınırlı sayıdaki firmalar bu taşımacılık şeklini tercih ederler. Sınırlı sayıda proje taşımacılığı yapan şirketler olduğundan dolayı bu taşımacılığın maliyetleri çok yüksektir.
Proje taşımacılığında riskin fazla olması lojistik şirketlerinin proje taşımacılığı yapmamasındaki önemli etkenlerden biridir. Ayrıca muhatap olunan ürün standart ürün değildir. Ebat olarak çok büyük ve taşıma maliyeti çok yüksek ürünler proje taşımacılığı sayesinde taşınmaktadır. Ağır ve standart dışı kargo taşımacılığı yaparken standart güzergâhlar kullanılmaz. Özel güzergâhların tüm ayrıntılarına özen gösterilerek hazırlanması gerekmektedir. Yapılacak bir hata telafisi mümkün olmayacak sonuçlar ortaya çıkarabilir. Çünkü proje taşımacılığında risk çoktur ve zaman kısıtlıdır.
Proje taşımacılığı son derece profesyonel ekipler tarafından yapılması gereken bir işlemdir. Fakat ülkemizde bu alanda yetişmiş ve tecrübeli eleman sayısı son derece azdır. Bu neden bu alanda ülkemizin gelişime ihtiyacı vardır. Ayrıca proje taşımacılığı yapan şirketlerin karayolları ile iş birliği halinde olması gerekmektedir. Çünkü yüksek ebatlardaki bu ürünlerin taşınmasına geceleri müsaade edilmektedir.
1870’li yıllarda Avusturya’nın Viyana kentinde kurulmuş olan DB Schenker, Türkiye ile bağlantısı ilk olarak 1880’li yılların sonunda başlamıştır. 1995 yılında ise Arkas ile ortaklık anlaşması yapmıştır. Dünyanın önde gelen ticari merkezlerinde 2000’i aşan merkezde yaklaşık 65.000 personel istihdamı ile DB Schenker, hava, deniz, kara ve tren taşımacılığı alanı ile birlikte yapmış olduğu geniş lojistik çözümler ve küresel çapta tedarik zinciri yönetimi olgusunu kurmuştur. Dünya çapında ilk sıralarda yer alan uluslararası çaplı lojistik sağlayıcıları arasında yer almaktadır ve DeutscheBahn AG Taşıma ve Lojistik Bölümü’ne bağlıdır. DB SchenkerArkas, Türkiye’de 9 noktada, yaklaşık 400 uzman çalışanıyla müşterilerinin ihtiyaçlarına özel lojistik çözümler üreten ülkenin en büyük entegre lojistik servis sağlayıcılarından biridir.
Türkiye genelinde, İstanbul, İzmir, Bursa, Ankara, Mersin ve Gaziantep’te şubeleri, İstanbul, İzmir, Bursa ve Manisa’da bulunan 8 lojistik merkezi; Denizli, Kayseri ve Konya’da satış ofisleriyle hizmet vermektedir. DB Schenker, Avrupa’da karayolu taşımacılığında liderdir. Havayolu ve denizyolu taşımacılığı alanında da iddiasını sürdüren DB Schenker, bu alanda dünya çapında kendini kanıtlamış olup bunları kontrat lojistik ve tedarik zinciri yönetimiyle de desteklemektedir. DB Schenker, otomotiv, teknoloji, tüketim malları, fuar lojistiği, özel nakliye, özel etkinlikler lojistiği ve proje taşımacılığı alanlarında iyi pozisyonlarda yer almaktadır.
Proje taşımacılığı konusunda ülkemizin en profesyonel şirketlerinden biri olan DB Schenker ile yapılan soru-cevap uygulaması ile proje taşımacılığının bilinmeyenlerinin ortaya çıkarılması hedeflenmiştir. Uygulamanın soruları ve cevapları aşağıdaki gibidir:
1. Kaç yıldır lojistik sektöründesiniz ve ne kadar zamandır proje taşımacılığı ile ilgileniyorsunuz?
Yaklaşık 17 yıldır lojistik sektörünün içinde yer alıyorum. Bu sektördeki kariyerime ilk olarak yine Schenker Arkas Nakliyat ve Ticaret’te satış yetkilisi olarak başladım. Bir yıl süren bu deneyimin ardından genel merkez firmamız DB Schenker Inc. olan kuruluşta rota geliştirme yöneticisi olarak 4 yıla yakın olarak görev aldım. 2008 yılından itibaren ise proje lojistiği alanında kariyerimi Schenker Arkas Nakliyat ve Ticaret’te devam ettiriyorum.
2. Proje taşımacılığında süreç başlamadan ne tür bir yol haritası izliyorsunuz (sürecin aşamaları, gerekli izinler, uygun araç ve güzergâh tespiti vb. gibi)?
Diğer tüm alanlarda olduğu gibi proje taşımacılığında da en önemli süreç ilk olarak planlama ile başlıyor. Lashing, yükleme, taşınma gibi birçok sürecin sorumluluğunun kime ait olacağı gibi birçok sorunun çok iyi yanıtlarının olması gerekmektedir. Daha sonraki aşamada yer alan unlashingin geri yüklenmesi ve varacağı nihai yerin planlanması ile başlıyor.
Çok daha büyük projelerde ifade yönteminin çok iyi tanımlanması gerekiyor. Müşteriler yapacağınız ifade yönetiminin sağlıklı ve anlaşılır olmasını talep ediyorlar. A’dan Z’ye yapılacak işi anlatmamızı ve tanımlamamızı istiyorlar.
Proje taşımacılığı dediğimiz lojistik türünün çok büyük bir kapsamı var. Örneğin çok büyük, çok ağır ve sıkıntılı olan bir yükün taşınmasında da yol analizleri, tüm amaçlar ve güzergâhlar planlı bir şekilde yapılmış olsa bile müşteriye talep ettikleri ifade yöntemini sunuyoruz. Özellikle büyük firmalar, örneğin; Siemens gibi ifade yönteminize bakarak karar veriyorlar.
İfade yöntemi dediğimiz yöntemde tüm yapılacak noktaların yazıya adım adım dökülme işlemidir. Lashingin nereden bağlanılacağı, hangi malzemeden ne kadar kullanılacağı vs. gibi. Vinç kullanılması gerekiyorsa vincin nasıl kullanılacağından bahsedilmesi gerekiyor. Yapılacak bu ifade yöntemi planlaması proje taşımacılığının organizasyonunu yapan bir firma olarak bunu alt tedarikçilerimiz sayesinde planlıyor ve yapıyoruz.
Örneğin, lashing süreci bundan sorumlu olan mühendis, taşıma işleminin planlamasını sorumlu mühendis ayrı olarak yapıyor. Tüm bu süreçlerde önemli olan tek nokta ise herşeyin önceden planlanması, yazıya dökülmesi ve uygulanmasıdır. Bizim yapmış olduğumuz yol haritası tamamen bundan ibarettir.
3. Proje taşımacılığında en önemli veya yönetimi en zor olan süreç sizce nedir? (Örneğin lashing aşaması, güzergâh belirleme vb.)
Bence baştan aşağıya hem zor hem kolay ama aslında bir bütün olarak değerlendirme taraftarıyım. Çünkü tüm süreçlerin kendine göre çok hayati bir önemi var. Lashing aşaması daha kolay ya da taşıma süreci daha az öneme sahiptir gibi bir tanımlama yapılması doğru değildir. Bu bağlamda en önemli şey plandır ve bu planlamanın doğru yapılmasıdır. Planlama doğru yapıldıktan sonra geriye kalan uygulama kısmı yapacağınız işin yüzde ellisinden daha az bir bölüme denk gelmektir.
4. Proje taşımacılığında lashing sistemin önemi nedir? Yükleme, boşaltma, lashing için personel seçimi, eğitimi hakkında bilgi verir misiniz? Diğer taşımacılık türlerine göre özel bir eğitim alıyorlar mı vb.?
Lashing sistemi çok önemli bir aşamadır. Çok ehli kişiler tarafından yapılması gerekmektedir. Yüküne göre değişmekle birlikte örneğin bir yatın lashing yapılması ile bir vagonun ve trafonun lashinginin yapılması çok farklı işlemlerdir.
Lashingin nerede yapılacağı da çok önemlidir. Gemi, araç, konteyner vs. yapılabilir. Fakat yük ağırlaştıkça ve büyüklüğü arttıkça iş daha karmaşık hale gelir.
Örnek vermek gerekirse, yat lashingi yaparken zincir kullanılmaz. Yatın herhangi bir yerinden zincir atılmaz. Çünkü zincir malzemeye zarar verir ve farklı bir şey yapılması gerekir.
Lashingi kime yaptırılması gerektiğine karar verilmesi ve bunun uygulattırılması çok önemli bir süreçtir. Lashing yapan birçok firma var ve hepsi birbirinden farklı tarzlara sahip. Bu seçme noktasında ise deneyimlerimiz, bu sektördeki bilgimiz devreye giriyor ve buna paralel olarak en iyi hizmeti en uygun fiyata alıp uygulanması gerekiyor.
Lashing sistemi riskli bir iştir ve sigorta yönünden de çok dikkat edilmesi gereken bir sistemdir ve bu işin sertifikasını almakta önem arz etmektedir. Örneğin gemide bir yükleme yapıyorsanız bunun sertifikasını alırsanız bir gemi kaptanının buna onay vermesi gerekiyor ve bu süreçte de geminin ikinci kaptanı yüklemeden ve kargodan sorumlu olur. Bu bağlamda ikinci kaptanın da bir defa onay vermesi gerekiyor. Onay verilip imza atıldıktan sonra yapılacak işlemin sorumluluğu kaptana devredilmiş olur. Dolayısıyla gemi kaptanı sertifikada kullandığın malzemelerin kalite belgelerine kadar herşey kontrol edilir. Çünkü herhangi bir sıkıntı meydana geldiğinde sigorta firması hepsini ve öncelikli olarak yapılan lashing sistemini kontrol eder. Sonuç olarak, lashing sistemi çok önemlidir.
5. Maliyet / Gelir oranına bakıldığında proje taşımacılığı şirketiniz için avantajlı mıdır?
Çok büyük avantajdır. Çünkü marjı yüksek olan taşıma modlarından birisidir. Riski yüksek olduğu için daha bir terzi usulü yapılır. En dikkat çekici taşıma türlerinden biridir ve hiçbir zaman bu iş tek bir işin olamaz. Fakat sadece bu işi yapan firmalar yok değil, özellikle global olarak sadece proje taşımacılığı ile ilgilenen firmalar bulmak mümkündür. Ama yine ister istemez o projeyle alakalı konteyner, standart araç veya standart konteyner taşıyordur vs. Ama hedeflediği yer, varmak istediği tek yer proje lojistiğidir.
Bizim gibi olan firmalarda bütün ürün yelpazelerinin barındığı bir yerde proje lojistiği önemlidir fakat eleman sayısı olarak da iş gücü olarak da çok büyük bir yer kaplamaz. Bugün bizim şirketimizde Türkiye genelinde 62 kişi denizde çalışırken maksimum 9-10 kişi projede çalışıyor. Hedefimiz 60 kişinin çalışacağı bir iş potansiyelinin oluşması zor da olsa iş hacmimizin oluşmasıdır. Kısa bir örnek vermek gerekirse Alman ofisimiz Siemens’ten çok büyük bir proje alıyor. Proje kapsamında Mısır’da bir balıkçı barınağında liman inşa ediliyor. Bunların hepsini şirket olarak yapıyoruz. Orada 800-900 tonluk malzemeler elleçleniyor. Altı ay yapımı sürüyor. Bunu yaparken ciromuz milyon eurolar seyrinde oluyor ve proje iki sene sürüyor. Projeyle Düsseldorf ofisimiz ilgileniyordu. Bir anda Düsseldorf ofisi eleman ihtiyacı yüzünden artı 20 kişiye çıkıyor. İş bitiyor ve bu artı ‘20 kişi ne olacak?’ sorusu önem kazanmaya başlıyor.
6. Proje taşımacılığı yapan ve bu konuda iyi olan aklınıza gelen diğer firmaları da sayabilir misiniz?
Bizimle birlikte piyasada bu sektörde olan firmalar Kuehneand Nagel, DHL, DSR, Kıta lojistik gibi proje taşımacılığı yapan firmaları sayabilirim.
7. Bu sektörde sizin firmanızı ön plana çıkaran en önemli özelliğiniz nedir?
Şirketimizin en gelişmiş özelliği sorusuna şunu söyleyebilirim. Biz şirket olarak her zaman sıfırdan eleman yetiştirme taraftarıyız. Ekibimizde çalışacak kişiler ham bir şekilde gelir. Biz onlara tecrübe kazandırırız. Proje tarafında görev alacak personellerin özellikle iki ana taşıma modu olan deniz ve karadaki hem yurt içi hem yurt dışı tüm süreçleri, dokümantasyon, evrakı ve operasyonu kısaca her şeyi bilmekle yükümlüdür. Bugün ithalat yapar yarın ihracat yapar, konteyner yapar gemi kiralar Ro-Ro taşımacılığı yapmak durumunda da kalabilir. Ama diğer ürünlerde öyle değil diğer ürünler de deniz, ithalat, ihracat olarak ayrılma durumu söz konusudur. Fakat proje taşımacılığında farklı bir durum söz konusu örneğin; bir proje alındı ve projenin süresi üç ay. Projenin sonrasında başka herhangi bir iş gelmediğinde personellerin farklı işlere de cevap vermesi ve sürdürmesi gerekmektedir.
8. Çalışanlarınızı ne kadar bir eğitim süresinden geçiriyorsunuz?
Eğitim süresi olarak iş yaparken öğreniyor ve öğretiyoruz demem daha doğru olur. Yüzme bilmeyeni direkt denize atmak gibi tanımlayabiliriz. Tabii ki de öğrenme sürecinde tarafımızdan yönlendirme yapılıyor. Yani ilk başlarda daha çok ben yapmış oluyorum. Ya da 5-6 yıldır deneyim kazanmış olan çalışanlarımız yönlendirmeyi yapabiliyor. Benim derdim planın içeriğini oluşturabilmektir. Buraya dışardan da alanda tecrübesi olan işi bilen bir elemanı getirebiliriz ama bana göre tüm kimyayı bozar. Kastedilmek istenilen her zaman olumsuz bir anlam taşımamakla birlikte bunun yerine şirket olarak sıfırdan yetiştirmek, hem organizasyonel bağlılığı ve beraberinde vefayı da getirir. Diğer firmalardan farkımız olarak şunu söyleyebilirim; şirket kültürümüzde biz alır, yetiştirir ve bizimle birlikte işi öğrenmesini sağlarız.
9. Şirketinizin proje taşımacılığında yaşadığı ve çözüm bulamadığı bir problem oldu mu? (Olmadıysa şu ana kadar yaşadığı en büyük problem ne oldu?)
Çok yakın geçmişimizde yaşadığımız bir problem olmamasına karşın 10 yıl önce çözümleyemediğimiz ama kriz yönetimi yapıp aştığımız örnek mevcuttur. 10 yıl önce İzmir’de bir firmanın işini yaptık. Büyük enerji santrallerinin havalandırma kanallarını yapımıydı, çapları ortalama 4 metre çapındaydı. 11-12 tane lashingini yapıp yükleme işi yapıldı. Bir gün armatörden bir e-posta şirketimize ulaştı ve e-postada “Yükünüz pull lashing nedeniyle düştü” diye yazıyordu. Anlaştığımız firma da bu işlere çok önem veriyordu ve yeni kurulmuş bir firmaydı. Sigorta dahil hepsini bizim firmamıza vermişti ve biz de bu süreçte tekrardan doğru planlama yaparak operasyonu gerçekleştirdik. Bu süreçte kaybettiğimiz tek şey zamandı.
Aşağıdaki YouTube videosunda örnek bir proje taşımacılığı mevcuttur:
https://www.youtube.com/watch?v=2pVhCYEu_e8
KAYNAKÇA
KASAP, B. (2018) Lojistik Sektöründe Proje Taşımacılığı ve Önemi: Örnek Bir UygulamaYaşar Üniversitesi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, s: 30-38.
Universal Lojistik, Proje Taşımacılığını Kimler Yapar?
Globelink Ünimar, Proje ve Kombine Taşımacılığı-Proje Taşımacılığında Hangi Tür Araçlar Seçilmelidir?
Görseller için, https://yandex.com.tr/gorsel/
