SEYİR PLANI (4)

ROTA ÇİZMEK

Rotanın Güvenliği ve Kısalığı

Bir geminin hareket noktasından varış noktasına kadar gidiş rotasının belirlenmesinde rotanın güvenli ve ekonomik olması esas alınır. Rotanın güvenliği için önce en kısa yol belirlenir, sonra rotanın güvenlik kontrolü yapılarak gerekiyorsa belirlenen dönüş noktalarında değişiklikler yapılır. Güvenlik için en önemli kontrol, geminin karaya oturmamasıdır. Bunun için geminin geçtiği yerlerdeki su derinliği kontrol edilir. Geminin gerekmedikçe sığ sudan geçmemesi sağlanır. Sığ su; gemi draftının 1,5 katından daha az olan derinlik anlamına gelmektedir. Gerekiyorsa seyir sırasında iskandil çalıştırılarak kontrolü yapılır.

Rotanın çizilmesinden sonra harita ile seyir yayınlarına ve alınan güvenlik mesajlarına bakılarak;

•  Rota hattının tekne draftına göre sığ suda olmadığı, sığlık yaratan bir tehlike üzerinden geçmediği hatta tehlike oluşturacak kadar yakın olmadığı,
•  Rota hattının askerî tatbikat, su altı çalışması ve gemi bekleme alanlarının içinden geçmediği,
•  Trafik ayrım düzenlemesi yapılmış yerlerde düzenlemelere uyulduğu,
•  Trafik ayrım düzenlemesi yapılmamış olan dar geçitler, kanal ve boğazlar ile trafiğin yoğun olduğu yerlerde rotanın sancak trafiğine uygun olduğu kontrol edilir.

İskandil

İskandil, deniz suyunun derinliğini ölçen bir alettir. Eskiden aralıklı olarak uzunluğu işaretlenmiş ve ucunda ağırlıkla denize atılarak derinlik ölçen basit aletler, günümüzde yerlerini elektronik cihazlara bırakmıştır.

Günümüzün iskandil cihazları bir ana ünite bir de yayıncıya (Transducer) sahiptir. Yayıncı, teknelerin altına yerleştirilir. Bu yerleştirme; yelkenli teknelerde baş tarafa, pervaneli teknelerde ise kıç tarafa olur.

Yayıncı, bir radyo dalgası yayınlar. Yayınlanan bu dalgalar, deniz dibinden yansıyarak geri gelir ve cihaz tarafından alınarak ana üniteye ulaştırılır. Ana ünite, geri gelen bu radyo dalgasının gidiş geliş süresine göre derinlik hesabını elektronik olarak yapar ve ekrana verir. 

Güvenli ve Kısa Rotanın Çizilmesi

Güvenli ve kısa rotanın çizilmesinde aşağıdaki yol izlenir.

1.Hazırlık

•  Planlamaya mümkün olduğunca hareket noktası ile varış noktasının bütününü kapsayacak şekilde küçük ölçekli bir haritadan başlanır
•  Küçük ölçekli haritada hareket ve varış noktaları ile rota değişim yerleri genel hatları ile belirlenir.
•  Belirlenen bu genel noktaların birbirini takip eden iki noktası aynı harita üzerinde olacak şekilde kıyı seyir haritaları çıkarılır.

2.”Rota değişim noktasının belirlenmesi

•  Kılavuz seyrinde küçük ölçekli haritalarda belirlenen genel dönüş noktaları, kıyı seyir haritalarında burun, fener, şamandıra gibi belirgin unsurlar referans seçilerek sancak trafik kuralına göre diğer taraftan gelebilecek gemiye yer bırakacak şekilde belirginleştirilir.

3.Çizim

•  Rota çizimine hareket limanı kılavuz kaptan hizmet noktasından WP0 numarası verilerek başlanır.
•  Başlangıç noktası belirginleştirilen bir sonraki dönüş noktası ile birleştirilir.

PASAJ PLANINI ÇIKARTMAK

Pasaj Planı

Gemi rotasının teferruatlı olarak üzerinde gösterildiği cetvele pasaj planı denir. Pasaj planı; geminin hareket, varış ve dönüş noktalarının yerlerini, koordinatlarını, bunların arasındaki mesafeyi, geçecek süreyi, takip edilmesi gereken rotaları, varış zamanlarını belirtir.

Bu planın yapılması, özellikle zaman ve yakıt hesaplarının doğru yapılması ile limana varış zamanının doğru bildirimi açısından çok önemlidir. Özellikle ticaret gemilerinde zaman kaybı, para kaybı ile aynı anlama gelir.

Standart Saat

Dünya’nın her yerinde aynı anda saatin aynı olmadığını biliyoruz. Örnek olarak Türkiye’de saat 19:00’ iken Amerika Birleşik Devletleri’nin bazı bölgelerinde saat 12:00’dir. Bu saat farklılığı nedeni ile denizciler, uzun süreli doğu veya batı yönündeki seyirlerinde zaman zaman gemi saatlerini değiştirmek zorunda kalırlar. Gidilen yere yapılacak olan bildirimlerde de bu saat farkını hesap etmek zorundadırlar.

Teorik olarak bir yerde güneşin o yerin boylamından geçiş anında saat 12.00’dir.Dünyanın dönüş yönüne Kuzey Kutbu’ndan baktığımızda dünyanın saatin dönüş istikametinin tersi yönde döndüğünü görürüz.

Bu nedenle kullanım kolaylığı açısından dünyanın çevresi 15˚lik, 24 saat dilimine ayrılmıştır. Dilimler, tam saat farklı olarak sıralanmış olup bir dilimin içine giren her yerde saatin aynı olması öngörülür. Aynı saat dilimindeki bu ortak saate de bölge saati (Zone Time) denir.

Saat Dilimi Detayları

Saat dilimlerinde başlangıç, Londra’daki Greenwich kasabasındaki rasathanenin bulunduğu (0˚) boylamıdır. (0) saat dilimi, (0˚) boylamının 7,5˚ doğusu ile 7,5˚ batısı arasında kalan 15˚ lik dilimdir. Saat dilimlerinin rakamlarla isimlendirilmesinde “0” saat diliminin batısında bulunanlara sırası ile +1, +2, +3, +4, +5, +6, +7, +8, +9, +10, +11, +12, doğusunda olanlara da sırası ile -1, -2, -3, -4, -5, -6, -7, -8, -9, -10, -11, -12 isimleri verilmiştir. Ancak (+12) saat dilimi ile (-12) saat dilimleri çakıştığından bu ortak saat dilimi iki tane 7,5˚ lik dilime bölünmüş ve uluslararası gün çizgisi ile birbirinden ayrılmıştır. (+12) saat dilimi 172,5˚ W ile 180˚ arasında, (-12) saat dilimi 172,5˚E ile 180˚ arasındadır.

Greenwich Mean Time (GMT) herhangi bir anda, “0” saat dilimindeki saattir. Saat dilimlerine verilen rakamsal isimler, belli bir yerdeki saate göre o anda “0” saat dilimindeki saatin kaç olduğunu bulmak için gereken işlemi belirtir şekilde tayin edilmiştir.

Örnek: (+5) saat diliminde saat 20:00 ise (0) saat diliminde saat GMT = 20:00 + 5 = 01:00‟dir.

(-5) saat diliminde saat 20:00 ise (0) saat diliminde saat GMT = 20:00 – 5 = 15:00’tir.

Saat dilimlerini geçerek seyir yapan gemiler, saatlerini devamlı olarak bu saat farklılığına göre değiştirmelidir. Saat dilimlerini geçişte saat, 180˚ boylamını geçişte hem saat hem de tarih değiştirilir. Kural olarak gün içindeki geçişlerde saat ve tarih değişiklikleri hemen yapılmaz takip edilen gece yarısı yapılır.

Batıya doğru gidenler

Batıya doğru gidenler, her saat diliminden geçişte saatlerini bir saat geri alır. 180˚ Boylamını geçişte ise hem saati bir saat geri alır hem de takvimlerini bir gün ileri alırlar.

Örnek: 270˚ rotasına gitmekte olan gemi, 12 şubat günü saat 14:00’te 180˚ boylamını geçmiştir. Bu geçişe bağlı olarak ne zaman ne işlem yapılacaktır?

13 şubat saat 01:00’de saatler bir saat geri alınarak 00:00 yapılacak ve takvim bir gün ileri alınarak 14 şubat yapılacaktır.

Doğuya doğru gidenler;

Doğuya doğru gidenler ise her saat diliminden geçişte saatlerini bir saat ileri alırlar. 180˚ boylamının geçişinde ise hem saatlerini bir saat ileri alır hem de takvimlerini bir gün geri alırlar.

Örnek: 090˚ rotasına girmekte olan gemi, 12 şubat günü saat 14:00’te 180˚ boylamını geçmiştir. Bu geçişe bağlı olarak ne zaman ne işlem yapılacaktır?

12 şubat saat 23:00’te saatler bir saat ileri alınarak 00:00 yapılacak ve bir gün geri alınacağından takvim 12 şubat’ta bırakılacaktır.

Zamanın tanımlanmasında kullanılan bazı kavramlar aşağıda verilmiştir.

• Yerel ortalama saat (LMT-Local Mean Time):

Bir boylam üzerindeki tüm noktaların ortak saati, yerel ortalama saattir.

•  Yasal saat (LT-Legal Time):

Resmî olarak kabul edilen saattir. Yerel saat (Local Time) olarak da kullanılmaktadır.

•  Bölgesel saat (ZT-Zone Time):

15˚ lik saat dilimi içindeki ortak saat, bölgesel saattir.

• Greenwich ortalama saati (GMT-Greenwich Mean Time):

Sistemin referans noktası olarak kabul edilen Greenwich‟teki saattir.

•  Genel saat (UT-Universal Time) :

Sonradan ortaya çıkan bir kavram olarak GMT‟in aynısıdır.

Pasaj Planının Çıkarılması

Gemide seyir öncesi yapılan güvenli rota çiziminden sonra buradaki bilgiler pasaj planına dökülür.Pasaj planının çıkarılması için:

Geminin işletmesinin güvenli işletim planına uygun pasaj plan formatı çıkarılır.

Formun başlık kısımları doldurulur.

Form WP1‟den başlanarak satır satır formda belirtilen sütunlara göre rota değerlerine göre doldurulur.

Tamamlanan form, hazırlayan tarafından imzalanarak kaptan onayına sunulur.

Kaptan tarafından onaylanarak imzalanan formun nüshaları emniyetli işletim sistemine göre dağıtılır.