Yat Kiralama Çeşitleri (Yatları Kaç Şekilde Kiralayabilir ve Kullanabiliriz?)

Türkiye’de yat işletmeciliğinin gelişimi 1960’lı yıllarda balıkçılık ya da ufak kargo taşımasından kullanılan teknelerle başlamıştır. Teknelere yabancıların gösterdiği ilgilerin artması teknelerin çoğalması ile başlamıştır. Teknelerdeki bu artış günümüzün yatlarının 5 ayrı şekilde kullanımına vesile olmuştur;

1.Mürettebatlı Yatlar(crewed);

Yatın kaptan ve kabin ekibiyle birlikte belirli bir dönem için (genellikle 1 veya 2 hafta) mürettebatlı bir şekilde kiralanmasıdır.

Bu  kiralama, kaptanlı kiralama ve tüm mürettebatlı kiralama olarak ikiye ayrılabilir.

Kiralanan yatlar, mürettebatı tarafından yönetilir ve genellikle yiyecek-içecek, rehberlik, animasyon ve benzer hizmetler de sunulur.

Mürettebatlı yat kiralamanın Türkiye’deki en iyi örneği “mavi yolculuk” hizmetidir.

Gulet adı verilen ahşap gövdeli ve kamaralı teknelerle yapılır. Bunlar eski balıkçı gemilerinin elden geçirilerek değiştirilmesi ile oluşturulmuş teknelerdir. 1960’lı yıllarda trol teknelerine kamara ve alaturka tuvalet eklenerek başlayan bu çok özel yapı biçimi bugünlerde 20-23 m boyunda her kabininde özel deniz tuvaleti, 6-8 ton kullanma suyu pis su tankları ve ferah kamaraları ile ilginç bir noktaya ulaşmıştır. Yat işletmecileri derneğinin 2010 yılında yaptığı bir araştırma sonucunda mavi yolculuk, garanti çıkışlı paket turlarının genelinde otel, resort, kulüp tatillerinden çok daha ilgi çektiği belirlenmiştir.

Mavi yolculuk esnasında rüzgâr el verdiği sürece yelken açılsa da genellikle motor gücüyle seyir yapılmaktadır.

2.Mürettebatsız Yatlar(Bareboat);

Mürettebatsız yatlar tümü ithal edilerek Türk bayrağı çekilen ya da Türk yat işletmelerinin şemsiyesi altında kendi bayrağı altında kiralanan teknelerdir. Büyük bir çoğunluğu yelkenli olup son birkaç yıldır motorlu yatlar da işletilmektedir. Bu sınıftaki yatlar yabancıların kendi ülkelerinde sürekli gördükleri ve tanıdıkları dünya çapında markalardır. Mürettebatsız teknelerde gemicilik ve hizmet görevini kiralayanlar kendileri yerine getirmektedir. Mürettebatsız yat kiraya veren işletmelerin en büyük sorunu filolarını yenilemekte ve yeni tutmakta karşılaştıkları güçlüklerdir.

Mürettebatlı yatlar ile karşılaştırıldığında bu teknelerin daha küçük ebatlı, modern donanıma sahip ve dünya çapında markalara sahip yabancı imalatlar oldukları görülmektedir.

Mürettebatsız yat kiralamayı tercih edenler genellikle denizde rotalarını kendi başlarına tayin etmek isteyen lisanslı denizcilerdir. Türkiye’de mürettebatsız yat kiralanabilmesi için yolculardan en az birinin en az amatör kaptan ehliyetinin olması gerekmektedir. Bu durum Deniz Turizmi Yönetmeliği Madde 34’de “Deniz turizmi araçları işletmeciliği bünyesindeki Türk ve yabancı bayraklı, yatçı sayısı on ikiyi (12) geçmeyen yatların mürettebatsız olarak kiraya verilebilmesi için, kiralayan yatçılardan en az birisinin yeterli nitelikte ehliyet sahibi olması gerekir” şeklinde açıklanmıştır (T.C. Resmi Gazete, 24 Temmuz 2009 tarihli, 27298 sayılı).

3.Grup Halinde Yat Kiralama(Flotilla);

En az 7 ve daha fazla yatın belirli bir düzen içerisinde birlikte gezmek üzere kiralanmasıdır. Gün boyunca bağımsız olarak yelken yapılabilir fakat daima lider tekneyle bağlantı kurulması gerekmektedir. Flotilla şeklindeki deniz yolculuğu mürettebatsız yat kiralamanın bir şekli olarak değerlendirilebilir. Bu faaliyette kullanılan tekneler genellikle küçüktür.

Grupta, işletmenin tahsis ettiği, tecrübeli  kaptan ve yardımcılarının bulunduğu bir lider tekne vardır. Bütün tekneler gezi sırasında, bu lider teknenin önderliğinde ve gözetiminde tek kol halinde birbirlerini takip edecek şekilde seyrederler. Bazen ilk üç gün grup halinde gezilir, daha sonra  seyir alanları belirlenerek tekneler serbest bırakılır. Son gün önceden belirlenen yerde tekrar buluşularak dönüş seyrine geçilir. Her teknede kaptanlık belgesi olan bir yatçının bulunması gerekmektedir. Bu faaliyetler bir veya iki haftalık programlı  geziler şeklindedir. Flotilla seyri özellikle Akdeniz’de daha yaygın görülen bir spor ve/veya yat yolculuğu şeklidir.

4. Özel Yatları Kiralama;

Yat işletmelerinin özel yat sahipleri ile anlaşma yaparak kendi müşterilerinin bu yatları kiralamalarına aracılık yapma faaliyetidir.

5.Kabin Kiralama;

• Kalkış zamanı ve rotası belli olan bir turda, otel odası kiralanması gibi yatın bir kabininin kiralanmasıdır. 8-12 kişilik bir grup oluşturulmaması durumunda genellikle 1 veya 2 kişilik kabinleri kiralayabilme imkanıyla çok daha ekonomik bir seçenek oluşturulur.
• Kabin kiralama işlemlerinde rezervasyon sürecinde; pansiyon tipi (her şey dâhil veya yarım pansiyon gibi), sefer bölgesi bilgileri (Sefer yapılan bölge, örneğin adları belirtilen Yunan Adaları gibi), seferin veya kiralamanın süresi (haftalık yat turu, mini yat turu gibi) bilgiler satış esnasında sunulmalıdır.
• Genelde kabin kiralama tekneleri standart guletler olup her kabinde kabine özel duş ve tuvalet mevcuttur. Her kabin genelde iki kişilik olup bazı özel yatlarda üç ve dört kişiye kadar çıkar. Kabin kiralama turlarında rotalar işletmeler tarafından seçilir..
• Kabin kiralamada kullanılan tekneler üç kabin ile on altı kabin arası teknelerdir. Kabin kiralama turları teknedeki diğer yatçılarla iyi dostlukların kurulabileceği, hoş sohbetlere ortak olunacağı zevkli bir mavi yolculuk şeklidir.

Kabin Kiralamanın avantajları:

• Tüm tekneyi kiralamak zorunda kalmadan aynı şartlarla aynı rotaları ve koyları görme şansını yakalayabilirsiniz,
• Programlar yemek dahil olduğundan dolayı erzak alımı ve diğer ayrıntılarla uğraşmazsınız.
• Dünyanın birçok yerinden gelen farklı kültüre sahip insanları tanır ve kısa sürede kaynaşabilirsiniz.
• Tüm program ve özelliklerini önceden bilir ve planlamanızı ona göre yapabilirsiniz.
• İster 4 gün 3 gece isterseniz de haftalık programları farklı farklı limanlardan tercih edebilirsiniz.

Kocaeli Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Doç. Dr. Yasemin Nemlioğlu Koca’nın ders notlarından alınmıştır. Kendisine teşekkür ederiz.