18 Mayıs Uluslararası Denizci Kadınlar Günü Özel Projesi

“Rotamızı Kadınlar Çiziyor”

Türk Denizcilik Sektöründe Kadınların İzinde İlham ve Temsiliyet Yolculuğu

Ayyüce Yurt ile Söyleşi: Denizlerde Kadın Olmak

Kendinizi kısaca tanıtır mısınız?
Merhaba, ben Ayyüce. Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği (DUİM) 2016 mezunuyum. Yaklaşık 2-3 yıl boyunca dökme ve kuru yük gemilerinde 3. ve 4. kaptan olarak görev yaptım. Sonrasında ALES’e girerek akademik kariyer yolculuğuma başladım. 2024 yılında, yüksek lisans tezim kapsamında konteyner gemisine bilimsel araştırma amacıyla çıktım. Tez konum, yoğun su yollarında gemi çatışma kazalarının risk analizine odaklanıyor. Şu anda doktora tezim üzerinde çalışıyorum.

Giriş: Sektöre İlk Adım

Denizcilik sektörüne yönelme kararınız nasıl şekillendi?
Üniversite tercihlerim döneminde TRT’de izlediğim “Deniz Yüzlü İnsanlar” isimli belgesel bana ilham kaynağı oldu. Ailemde veya çevremde denizcilik alanında çalışan kimse yoktu. Bu nedenle tamamen kişisel merak ve heyecanla bu alana yöneldim.

Aileniz ve yakın çevrenizin denizcilik mesleğine yaklaşımı nasıldı?
Başta mesleğin zorlukları ve uzak kalma gibi konular nedeniyle başka alanlara yönelmem gerektiğini söylediler. Ancak kararımda kararlı olduğumu görünce destek verdiler ve süreç boyunca da hep yanımda oldular.

İlk gemi görevine çıktığınızda neler hissettiniz?

İlk 12 aylık stajımda gemideki tek kadındım. Görev yaptığım şirket kadın personel çalıştırmıyordu. Bu durum hem benim hem de mürettebat için şaşırtıcıydı. 2012 yılında kadın denizci sayısı oldukça azdı. Yıllar içinde kadınların sektördeki varlığı artmış olsa da, o dönem oldukça izole bir deneyimdi.

Gemide Kadın Olmak: Sosyal Zorluklar ve Değişen Dinamikler

Gemide kadın personel sayısının az olması sizi nasıl etkiledi?
Sosyal alanlara erişim açısından erkekler kadar rahat değildim. Sosyalleşme konusunda kendimi sınırlı hissediyordum. Daha sonra başka kadın personellerle aynı gemide yer aldığımda kendimi daha rahat hissettim. Zamanla kadın denizci sayısı arttıkça ortamlar daha ılımlı hale geldi. Ancak hâlâ bazı şirketlerde kadın personel bulunmadığında bu durum tedirginlik yaratabiliyor. Örneğin, 4. kaptanlardan biri çalıştığı şirketin kadın personel almadığı için orayı tercih ettiğini belirtmişti.

Bu süreç sizce nasıl bir değişime uğradı? Kadın denizciler bu zorluklardan çekinmeli mi?
Toplumda kadınların iş gücüne katılımı nasıl zamanla normalleştiyse, denizcilikte de aynı dönüşüm yaşanıyor. Kadınlar artık çocuklara bakan, evde kalan değil; aktif iş yaşamında  rol alan bireyler.

“Sektöre yeni giren kadınlar bu konuda öncü oluyorlar.”

Kariyer ve Deneyimler: Yaşanmışlıklar ve Fark Yaratan Anlar

Mesleki hayatınızda unutamadığınız bir anınız var mı?

İlk stajımda, gemiden inecek olan 3. mühendis beni görünce “Aa kadın.” demişti. Aynı gemideki 4. kaptan ise şirketin kadın çalıştırmadığı için orada çalışmayı tercih ettiğini söylemişti.
Diğer yandan, çok zorlayıcı bir an olarak, görev yaptığım gemide süvarimizin geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetmesi, tüm mürettebatı derinden etkilemişti.

Gemide kadın olarak bulunmak size ne gibi katkılar sağladı?

Kendi gücümün farkına vardım. Azimle ilerlediğimde her şeyin başarılabileceğini gördüm.
“Sektördeki kadın sayısı bizler çalışmaya devam ettiğimiz için artıyor.”
Bu farkındalık mesleki özgüven kazanmamı sağladı.

Fırsat eşitliği konusunda ne tür deneyimler yaşadınız?

Bazı firmalarda pozitif ayrımcılık mevcut. Gemide çalışmaya başladıktan sonra fırsat eşitliği sağlanabiliyor. Ancak başvuru aşamasında çoğu firma kadınları tercih etmiyor. Sektörde sadece belirli bir kısmı kadınlarla çalışmayı tercih ediyor.

Firmaların kadın çalışan tercih etmemesinin belli bir sebebi var mı?

Kesin bir sebep olmasa da, kadınların mürettebat içinde huzursuzluk yaratacağı yönünde ön yargılar mevcut. Bu genellikle, kendi personeline güvenmeyen şirketlerde daha yaygın.

Sizce kadınların sektördeki varlığı ne gibi değişiklikler yaratıyor?

Kadınların gemide bulunması ortamı daha kaliteli ve seviyeli kılıyor. Toplumda nasıl kadın-erkek birlikte yaşıyorsa, gemide sadece erkeklerin olması da sosyolojik olarak sağlıksız bir yapı yaratıyor.

Üstlerim ve çalışma arkadaşlarımdan aldığım geri bildirimlerde kadınların işleri daha titiz yürüttüğü belirtiliyordu. Ben ise sosyal yönden pozitif bir katkı sağladığımızı düşünüyorum.

Gelecek ve İlham: Mesleğe Yeni Adım Atacak Kadınlara Mesaj

Genç kadınlara, özellikle denizcilik alanını düşünenlere ne tavsiye edersiniz?
Her mesleğin kendi zorlukları vardır. Denizcilik de doğası gereği zordur ama bu zorluklar sadece kadınlara özgü değildir. Bu bilinçle yola çıkan kadınlar başarılı olabilir.

“Kadınlar bu sektörde neyi değiştirdi?” sorusuna cevabınız ne olurdu?
Gemilere sosyal eşitlik getirdiler, karadaki yaşamı denize taşıdılar.
“Kadınlar sektörün yenilikçi, modern ve demokratik yanını temsil ediyorlar.”
Kadınların bu sektörde yer alması, toplumun modernleşen yapısının denizcilik alanına da yansımasıdır.

Sizce denizcilikte daha fazla kadın yer alsaydı, sektörde ne gibi değişiklikler olurdu?
Ben mezun olduğumdan bu yana kadınların sektördeki rolü her geçen gün artıyor. Bu durum iş ortamını daha sağlıklı ve dengeli hale getiriyor. Kadınların varlığı, mürettebatın daha titiz çalışmasına da olumlu yönde katkı sağlıyor.

“Biz denizci kadınlar pes etmiyoruz!”