Hakan KAPLAN TARİHİN İLK KADIN AMİRALİ ARTEMİSİA
Artemisia, tarihte bilinen ilk kadın amiraldir ve Karya kraliçesidir. I.Artemisia olarak da bilinir. Karya demişken biraz Karya’dan bahsedelim. Karya; Dalaman Çayı’ndan başlayıp Aydın’ı kapsayan bölgeye, antik dönemde verilen addır. İlk başkentleri Mylasa’dır (Milas). Daha sonra Halikarnassos (Bodrum), deniz kıyısında olması sebebiyle başkent olmuştur. Denizcilikte çok ileri bir toplumdur ve anaerkildir, kadınlar tarafından yönetilmiştir.
Artemisia Dor soyundan Halikarnassos’lu Lygamis’in kızıdır ve anne tarafından Giritlidir. Büyük Pers Kralı Xerxes’in Yunanistan seferine amiral olarak katılmıştır. Heredot, onu girişken ruhlu ve korkusuz biri olarak tanımlamıştır. Pers donanmasına beş gemi getirmiştir.
MÖ.480 yılında Persler ve Yunanlılar arasında Salamis Deniz Savaşı (tarihin bilinen ilk deniz savaşı) gerçekleşmiştir. Başta Perslere karşı gerileyen Yunanlılar, Salamis Adası yakınlarına çekildikten sonra Pers donanmasına karşı üstünlük kurmaya başlamıştır. Ardından tüm Pers gemileri batırılmış ve bu sebepten savaşı kıyıdan izleyen Xerxes Yunanistan’dan çekilmek zorunda kalmıştır. Ancak beş gemisiyle Pers donanmasına katılan Artemisia bu savaşta hiçbir kayıp vermeden Yunan donanmasını yarıp geçmeyi başarmıştır.
Söylenenlere göre Artemisia Xerxes’i savaşa girmemesi, girerse yenileceği konusunda uyarmıştır ancak Xerxes, bunu önemsememiştir. Ayrıca, savaş esnasında Artemisia bir Pers gemisini de batırmıştır. Kimileri bunun kazara olduğunu söyler ancak genel kanı Artemisia’nın bunu, kendisine yol açabilmek için bilerek yaptığı yönündedir.
Ölümü hakkında çok bilgi bulunmamaktadır. Rivayete göre Artemisia Dardanus adında bir adama aşık olmuş ancak adam onu görmezden gelmiştir. Artemisia da Leucas kayasından Ege Denizi’ne atlayarak hayatına son vermiştir. Ama önceden ismi tarih kayıtlarında geçmeyen bir kocası olduğu ve onun ölümünden sonra yönetime geçtiği de bilinmektedir.
Eyüphan SANSAR
