Firengi - Eren Öcal SİNOP BASKINI
30 Kasım 1853 tarihinde yapılan Sinop baskını Dünya deniz savaşları tarihindeki yelkenli ahşap gemilerin rol aldığı son çarpışmadır. Bunun yanında gülle yerine patlayıcı mermilerin kullanıldığı ilk çarpışmadır. Savaş fiili olarak 4 Ekim 1853 tarihinde başlamıştır. Bu sırada Osmanlı ve Rus orduları Kırım Savaşı’nın Kafkas Cephesi’nde savaşıyordu. Rus donanmasının başında Pavel Nahimov, Osmanlı donanmasının başında ise Patrona Osman Paşa vardı. Ana üssü Sivastopol Sinop’a 180 mil uzaktaydı. 18 gemiden kurulu bir filo boğaz dışında görev almış ve takviye olarak Nusretiye ağır fırkateyni de gitmiştir. Osmanlı donanması iyi değildi ve personeli de teçhizatı da eksikti.
Fakat yine de çıkmak zorundaydılar. Osmanlı filosu 5 Kasım’da yola çıktı fakat filo fırtınada dağıldı. 27 Kasım’da Sinop limanı açıklarında 11 gemilik Rus donanması gözüktü fakat kötü hava şartlarının düzelmesi için beklemeyi tercih etti. Bu sebeple gemi 3 gün vakit geçirdi. O sırada Osmanlı filosu ise düşmanı bekliyordu. Filonun solu 5 topluk kara bataryası ile korunuyordu. 3 tanesi Cenevizli’lerden kalmaydı. Osmanlı filosu kötü demirlenmişti. Bu yüzden toplardan birinin atışı engelleniyordu. Diğeri ise barutu hemen bittiği için saf dışı kalmıştı. Sinop valisi 30 Kasım’da Sinop limanı Rus filosu tarafından ablukaya alınınca atları ile beraber şehri terketti. Müslümanlar da şehri terk etti fakat Rumlar orada kalmayı tercih etti. Bir buçuk saat içerisinde sonuç belli oldu. Amiral Nahimov ise merhametsizce gülle ve yağlı paçavra atmaya devam etti. Kasabadaki müslüman mahalleleri yaktı. Tüm Osmanlı gemileri yanıp batana kadar savaşı devam ettirdi. Bu yüzden muharebe Avrupa kamuoyuna bir Rus hunharlığı olarak yansıdı.
Nesim fırkateynini savaşın zafer simgesi olarak götürmek istediler fakat gemi su almaya başladığında onu da yaktılar. Gemisini tahliye ederek cephaneliği uçuran kahraman Osmanlı komutanı Ali Bey’in yanında filikaya binerek kaçan komutanlar da vardı. Osman Paşa Ruslara esir düştü, yardımcısı ise öldü.
İstanbul hükümeti olay sonrası gemi göndermeye korkuyordu. Bu yüzden Fransız ve İngiliz gemileri yola çıktı. ‘Oradaki birçok askere müdahale ettik ve tüm her yer harap olmuştu. Dayanabilecek olan askerleri gemiye bindirerek İstanbul’a getirdik’ cümlelerini kullanmıştı İngiliz Amiral Slade.
Savaşta tüm Osmanlı filosu imha oldu. 37 Rus öldü, 229 kişi yaralandı ve 3 gemi hasar gördü. Toplamda yanan gemilerde ve denize dökülen 4.000 üzerinde asker ölmüştür. Avusturya’nın notası sonucunda Rusya barış yapmak zorunda kalmıştır ve 30 Mart 1856’da Paris Antlaşmasını imzalandı.
Kaybedilen Osmanlı Gemileri ve Top Sayıları:
Yelkenli Fırkateynler
- Avnullah (48)
- Fazlullah (47)
- Nizamiye (63)
- Nesim-i Zafer (65)
- Navek-i Bahri (60)
- Dimyad (56)
- Kaad-i Zafer (54)
Yelkenli Kuvvetler
- Necm-i Efşan (24)
- Feyz-i Mabüd (24)
- Gül-i Sefid (22)
Buharlı Vapurlar
- Ereğli (10)
- Pervaz-i Bahri (15)
Ruslar baskının sonrasında Kırım Savaşı’nda yenildi. Tersaneleri kapandı ve neredeyse tüm donanması yok oldu. Hala bu günü Ruslar nesilden nesile aktararak kutluyor. Sivastopol’un meydanına Amiral Nahimov’un zafer anıtı dikilmiştir.
Sinop’ta baskının acı anısını yaşatan bir şehitlik bulunmaktadır. Şehitlerin üzerinden çıkan paralarla Şehitler Çeşmesi inşa edilmiştir.
KAYNAKÇA
(27.12.2012) “Osmanlı Rus Savaşında önemli bir olay; Sinop Baskını – (30 Kasım 1853)” Erişim Adresi:http://www.turkbilimi.com/osmanli-rus-savasinda-onemli-bir-olay-sinop-baskini-30-kasim-1853/)
Dr. TARAKÇI, N. “SİNOP BASKININ BİLİNMEYENLERİ” Deniz Tarihçisi. (Erişim Adresi: https://tasam.org/Files/Icerik/File/sinop_baskininin_bilinmeyenleri_a38b4015-a8f5-4047-80ef-02dbb0c3057a.pdf)
Öğ.Kd.Bnb. BAŞ, E. “Çeşme, Navarin, Sinop Baskınları ve Sonuçları” ,“Türk Deniz Harp Tarihinde İz Bırakan Gemiler, Olaylar ve Şahıslar” adlı serinin 8. Kitabı, Piri Reiş Araştırma Merkezi. (Erişim Adresi: 58343f352b5fb-1479819061.pdf (dzkk.tsk.tr) )
