Fatma Ayla Dönmez KASIM BEY
Fatih Sultan Mehmet Han’ın Kuzey Anadolu sahiline yaptığı Seferi Hümayun ‘da Cenevizlerin Amasra kolonisi ile İsfendiyaroğlu / Candaroğlu Türk beyliği ve Trabzon Rum İmparatorluğu’na karşı Deniz yönünden gerçekleştirilen harekatta donanma ve Hümayun’un başında Derya kaptanı unvanını taşıyan Kasım Bey bulunmuştur.
Kasım bey Sefer-i Hümayun’un Deniz ayağına yaklaşık 150 gemilik bir donanma ile katılmıştır Fatih Sultan Mehmet bu seferin karaya çıkarılacak askerler ve donanma kısmının serdarlığına Sadr-ı Azam Mahmut Paşa’yı tayini ettiğinden dolayı Kasım bey ikinci adam vaziyetinde kalmış durumdadır. Mahmutpaşa donanma ve çıkarma birlikleri Serdar’ı olmuş Kasım bey de Derya kaptanı olmuştur. Trabzon fethedildikten sonra Kasım bey Trabzon sancakbeyliğine getirilmiş ve Derya kaptanı Hadım İsmail bey tayin edilmiştir.
HADIM İSMAİL BEY
Hadım İsmail Bey 1462 yılında düzenlenen Midilli Adası’nın fethinin ilerleyen deniz ayağında Derya kaptanı olarak bulunmuştur. Kuzey Anadolu Harekatı’nda olduğu gibi Midilli Harekatında da donanma ve çıkarma birliklerine serdar olarak Mahmut Paşa tayin edilmiştir. Mahmut Paşa’nın mahiyetinde de olsa o sırada donanmanın başında Hadım İsmail bey bulunmaktaydı. böyle bir fetih harekatında Donanmayı Hümayun’a kumanda eden Derya kaptanımız Hadım İsmail Bey’dir.
YAKUB BEY
Yakub Bey, Fatih ve II. Bayezid devrinde yaşamış denizci beylerden biridir ve İstanbul’un fethinde gemi komutanlığı yapmıştır . Eflak, Trabzon ve Midilli, Kefe, Moton ve Koron seferlerine katılmış , Trabzon’un fethinden sonra da Gelibolu Sancak Beyliğine ve Kaptan-ı Deryalığa atanmıştır. Midilli seferinin ardından Çimenlik ve Kilitbahir kalelerini inşa ettirmiş, Lapseki ilçesine bağlı Çardak kasabasında külliye inşa ettirmiştir.
ZAĞANOS MEHMED PAŞA
Denizcilikte gözetleme için zağanos (keskin görüşlü, yırtıcı bir kuş) kullanılan zağanos lakabıyla anılmıştır. Eğitimini Edirne Sarayı Enderun’da yapmıştır, eğitiminden sonra ümera sınıfına dahil olmuştur. II. Murad, oğlu ve veliahtı olan Şehzade Mehmed’i Manisa sancakbeyi olarak gönderince Zağanos Paşa’ya lalalık görevi verilmiştir ve 1449 yılında Saruca Kasım Paşa’nın lalalık görevine atanmasına kadar görevini sürdürmüştür.
1443 yılında Şehzade Mehmed Edirne’ye çağrıldığı zaman Zağanos Paşa’ya vezirlik görevi verilmiştir. 1444 yılında ise ikinci zevce olarak II. Murad’in kızı Fatma Sultan ile nikahlanmış ve “Damat” olarak anılmaya başlanmıştır. 1446 yılında vezirlikten azledilip Gelibolu sancakbeyi ve donanma komutanı olmuştur .
1451 yılında II. Murat ölünce II. Mehmed’in padişahlığa yükselmesi üzerine Edirne’ye dönmüş ve ikinci vezir tayin edilmiştir. İstanbul’un fethi sürecinde önemli görevler üstlenmiştir.
İstanbul’un fethi öncesinde Rumeli Hisarı’nı yaptırmış, İstanbul Kuşatması’nın ateşli savunucularından biri olmuştur. Rumeli Hisarındaki 3 kulenin biri Halil Paşa, biri Sarıca Paşa, diğer güneydekine ise Zağanos Paşa adı verilerek Rumeli Hisarının yapımı sonrası diğer 2 paşa ile birlikte padişahça onurlandırılmış, zekası sayesinde Osmanlı donanmasının kara yolu ile Kasımpaşa’ya indirilmesini sağlamıştır.
İstanbul’un fethi’nden sonra azledilerek vezir-i azamlık görevine getirilmiştir.
Ancak 1456 yılında Fatih Sultan Mehmet ile birlikte sefere çıkan Zağanos Paşa ve Osmanlı ordusu, Belgrad Kuşatması’nda Sırbistan’ın her yanını fethetmesine karşın şehri ele geçirememiş , Macar ordusu ve Haçlı birliklerine yenilmiş ve ağır kayıplar neticesi kuşatmayı kaldırmak zorunda kalmıştır.
Bu başarısızlığın en büyük sorumlusu Zağanos Paşa gösterilmiş ve Vezir-i Azamlıktan alınmıştır. Kızı sultanın hareminden dışlanmış ve her ikisi de Balıkesir’e sürgün gönderilmiştir. Balıkesir’de vakıflar kurmuş cami, medrese, hamam yaptırmış ve şehrin çehresini değiştirmiştir.
MAHMUD PAŞA
Edirne’de bir süre İslami bir eğitim gördükten sonra devşirme olarak Edirne’deki saray enderun okuluna alınıp eğitim görmeye başlamıştır.
Yeniçeri subayı olarak askerlikle uğraşıp Ocakağalığı rütbesi kazandı. 1453 İstanbul’un fethi sırasında Anadolu Beylerbeyi İshak Paşa komutasında görev almıştır . Bu kuşatmadan sonra 1454 yılında Rumeli Beylerbeyi olmuştur. Mahmud Paşa’nın bu görevi birinci sadrazam olduktan sonra da devam etmiştir.
Mahmud Paşa sadrazamlığı sırasında Fatih Sultan Mehmed stratejisini çizdiği Balkan egemenliğini ele alma sorunları ile yakından ilgilenmiştir . 1456 yılında Zağanos Paşa’nın Belgrat seferindeki başarısızlığından sonra Mahmud Paşa Sırbistan sorunu ile ilgilenmek zorunda kalmıştır.
1458’de Osmanlı Devleti ile Macar Krallığı arasında mücadele yeniden canlanmıştır. Sırp Despotluğu içinde, bir grup Macar tarafını ve diğer bir grup Osmanlı tarafını tutmaktaydı bu yüzden Mahmud Pasa Sırp meselesinin çözülmesi ile görevlendirilmiştir. Rumeli askerine ,Anadolu askerini ve 1000 yeniçeriyi katarak 1458 yılında Sırbistan Seferi’ne girmiştir. Reşav, Kuruca, Ostrovica, Durnik ve Güvercinlik kalelerini ele geçirdi . Sırp Despotluğu işgal edilerek Osmanlı Devleti’ne ilhak edildi. Ardından Üsküp’te bulunan padişahın yanına dönmüştür.
Mahmud Paşa, Fâtih ile birlikte yaptığı seferlerde Amasra , Sinop ve Trabzonun Osmanlı Devleti tarafından eline geçirilmesini sağlamıştır. Böylece Trabzon Rum Devleti’de ortadan kaldırılmıştır.
1462’de Eflak Voyvodası, “Kazıklı Voyvoda” olarak da anılan, III. Vlad’ın gönderilen Osmanlı elçisi Hamza Paşa’yı kazığa çaktırıp idam ettirmesi dolayısı ile Mahmud Paşa Eflak seferine çıkmış ancak III. Vlad tarafından bozguna uğratıldı.
1463 yılında Mahmud Paşa birlikte Bosna Seferi’ne çıkmıştır. Bosna krallık hanedanı ailesi dağıtılıp bir Osmanlı Beylerbeyliği olarak ilhak edilmiştir. Hersek’te de hükümdarlık iddia eden mensuplar dağıtılmıştır.
Daha sonra Mahmud Paşa Bosna ve Macaristan üzerine sefere çıkmış ve Osmanlı ordusunun Bosna’ya gelmesiyle Macarlar kaçmıştır.
İlk sadrazamlığı Rum Mehmed Paşa’nın,Mahmut Paşa’yı Fatih Sultan Mehmed’e kötülemesi yüzünden sonlanmıştır. Görevden alındıktan sonra Kaptan-ı derya olarak donanmanın başına getirilmiştir.
KAPTAN -I DERYALIĞI
Kaptan-i Deryalığı esnasında Eğriboz seferi için donanmayı organize etmekle görevlendirilmiştir. Eğriboz Adası ve kalesinin kuşatılmasında donanma ile ve kendi birlikleri ile büyük bir fayda gösterip, padişahla birlikte kalenin kuşatılmasında ve kuşatmanın sürdürülmesinde katkısı bulunmuştur. Venedik donanmasının ablukayı aşıp kaleye yardımını engelledi ve neticede kale düştü. Bu başarıları ve diğer hizmetleri neticesi İshak Paşa’nın ardından, ikinci defa sadrazamlığa getirildi.
1472 yılında ikinci kez sadrazamlığa getirilen Mahmud Paşa, Padişahla birlikte Uzun Hasan’a karşı sefere çıkmış ve bu seferde özellikle stratejik açıdan kötü bir pozisyonda başlayan Osmanlı kuvvetlerinin buna rağmen silah üstünlüğü ve başarılı taktiklerle Otlukbeli Muharebesi’nin kazanmasında büyük rol oynayamıştır.
Ancak ikinci sadrazamlığında halkça sevilmesine karşın II. Mehmed’le ilişkileri ilk sadrazamlığı gibi iyi olmamıştır bunun nedeni Şehzade Mustafa ve saraydaki çeşitli devlet adamları ile içine düştüğü çekişmelerdir. Bunun neticesinde de 1474 yılında II. Mehmed tarafından idam ettirilmiştir.
GEDİK AHMED PAŞA
ASKERİ BAŞARILARI
II. Murad döneminde içoğlanı olarak saraya girmiştir. II. Mehmed zamanında kısa bir süre Rumeli Beylerbeyliği yaptıktan sonra 1461 yılında Anadolu Beylerbeyliği’ne getirilmiştir. İlk olarak 1461 yılında Koyulhisar’ın fethiyle kendisini göstermiştir. 1469 yılında Karamanoğulları’ndan Konya Ereğlisi ve Aksaray’ı ele geçirmiş ve II. Mehmed’in oğlu Şehzade Mustafa’yı Karaman valisi olarak Konya’ya yerleştirmiştir . Daha sonra Eğriboz’un fethiyle sonuçlanan sefere katılmış ve vezirliğe yükseltilmiştir . 1471 yılında bugünkü Alanya’yı , ertesi yıl Silifke, Mokan ve Gorios kalelerini almıştır. Akkoyunlu Devleti’nin yardımıyla topraklarını geri almaya çalışan Karamanoğlu Pir Ahmet ve Karamanoğlu Kasım Bey’i yenilgiye uğratmıştır. Osmanlılar ile Akkoyunlular arasındaki Otlukbeli Savaşının zaferle sonuçlanmasında önemli rol oynadı.
1474’te idam edilen Mahmut Paşa’nın yerine veziriazam olmuş ve Karamanoğulları’ndan Ermenek ve Manyan hisarlarını almıştır .
KIRIM SEFERİ
1475 yılında Kırım’daki Ceneviz kolonilerinin fethiyle görevlendirilmiştir. Yine 1475 yılında Kefe, Sudak ve Azak’ı aldı . Kefe’de Cenevizliler tarafından hapse atılmış olan Kırım Hanı Mengli Giray’ı zindandan çıkardı ve onunla anlaşma yaptı ; Mengli Giray Kırım Hanı olarak Osmanlı himayesini kabul etmiştir. Başarıları dolayısıyla kendisini üstün görmeye başlayan Gedik Ahmed Paşa, 1476 yılında görevlendirildiği İşkodra seferine çıkmaktan kaçınması üzerine veziriazamlıktan azledilerek Rumelihisarı’na hapsedilmiştir.
KAPTAN-I DERYALIĞI
1478 yılında serbest bırakılarak Kaptan-ı deryalığa ve Avlonya Sancakbeyliğine getirildi. Fatih Sultan Mehmed’in İşkodra’yı fethinde Osmanlı donanmasıyla birlikte denizden destek verdi.
Kefalonya Kontluğu üzerine yaptığı seferde; Vonitza kalesi ile Ayamavra, Kefalonya, Fiaki ve Zante adalarını ele geçirerek 300 yıldır bölgede hüküm süren bu devletçiğe son vermiştir.
1480 yılında İtalya sahillerine çıkarak Napoli Krallığı’nın elinde bulunan Otranto’yu fethetmiştir . Otranto’dan hareketle yeni fetihlere hazırlanırken II. Mehmed’in ölümü üzerine geri çağrılmıştır.
HAPSİ VE İDAMI
1481 yılında II. Bayezid ile Cem Sultan arasında Yenişehir’de yapılan savaşa son anda katılan ve savaşın II. Bayezid’in kazanmasında rol oynayan Gedik Ahmed Paşa, maalesef ki Cem taraftarı olduğuna dair şüpheleri yok edememiş ve hapse atılmıştır .
Gedik Ahmed Paşa’nın hapsedilmesi kapıkullarının ayaklanmasına yol açmıştır . Bunun üzerine serbest bırakılan Gedik Ahmed Paşa, Karamanoğlu Kasım Bey’in isyanını bastırmak için Karaman’da bulunan Şehzade Abdullah’a yardıma gönderilmiş ancak Kasım bey Suriye’ye kaçınca, Gedik Ahmed Paşa isyanın bastırılmasında beklenen başarıyı sağlayamamıştır.
1482 yılında Edirne’deki Yeni Saray’da padişah tarafından verilen ziyafetin sonunda orada bulunanlara hil’atler giydirilip ikram olunurken Gedik Ahmed Paşa’ya siyah kaftan giydirilip boğdurularak öldürüldü.
KAYNAKÇA
GSÜ Denizcilik Kulübü . ‘ Ünlü Denizcilerimiz ‘ . Erişim : 04.09.2024
https://gsudenizcilikkulubu.wordpress.com/unlu-denizcilerimiz/
