Atılay - Emir Atakan Taşçıoğlu YAĞLAMA YAĞININ BOZULMASI VE SEBEPLERİ
- Yağ kartere konmadan önce kirli kaplarda muhafaza edilirse
- Hava filtresi tam anlamıyla temizleme vazifesi yapmazsa
- Karter havalandırma süzgeçleri normal çalışmazsa, karışacak toz zerreleri onu kirletir.
- Fazla aşınmamış motorlarda silindirde yakıtın yanması sonunda oluşan su buharının yoğunlaşmasıyla meydana gelen su zerrecikleri
- Yanma esnasında ortaya çıkan kurum parçacıkları
- Asit karakteri gösteren bazı yanma ürünleri, yağa karışarak onun kirlenmesine sebep olur.
YAĞ TESTLERİ
- Görünüş
- Koku
- Su ve tortu testi
- Viskozite
- Vizkozite indeks
- Renk
- Akma Noktası
- Karbon miktarı
- Kül
- Sülfatlanmış Kül
- Saponifikasyon numarası
- Emülsiyon testi
- Lastik Uygunluk Testi
- Buhar Emülsiyon Numarası
- Donanma Emülsiyon testi
- Demülsibilite testi
- Köpük testi
- Çamur Testi
- Serbest karbon
- Nötralizasyon numarası
- Alkalinite
- Korozyon Testleri
- Oksidasyon Testleri
Görünüş : Görünüş testi çok önemli olup su, nem ve diğer yabancı maddelerin sebep olduğu kirlenmeleriyle ilgili bilgi verir. Diğer testler ile birlikte yağları tanımlamaya yarar. Yansımış yada bir kaynaktan yayınlanmış ışık ile tespit edilir. Yansımış ışıkla belirtilen görünüş genellikle bloom olarak adlandırılır. Bir yağın görünüşü o yağın tabii kalitesini gösteren bir endikasyon değildir.
Koku : Katkısız yağ ile katık ihtiva eden yağ kokularından ayırt edilebilir. Örneğin koku, oksidasyonun derecesi gibi bazı endikasyonlar verebilir.
Viskozite : Viskozite, bir sıvının akmaya karşı gösterdiği dirençtir. Viskozite ölçümü genellikle viskozimetre ya da kapileri tüp ile yapılır.
Su ve Tortu Testi : Su ve tortunun belirlenmesi için eşit miktarlarda numune ve solvent kullanılan santrifüj metodu kullanılabilir. Su tayini içinse daha doğru netice veren destilasyon metodu yada bazı özel kimyasal solüsyonlar ile gerçekleştirilen kimyasal reaksiyon metodu kullanılabilir. Numune içindeki suyun kalitatif varlığını tespit etmek için en basit yöntem maddenin dikkatle ve yavaş yavaş ısıtılmasıdır. Sonuçta maddeden çatlama yada tıslama sesleri gelirse suyun var olduğu anlaşılır.
Viskozite İndeks :Bir yağın viskozite indeksi o yağın viskozite-sıcaklık özelliklerinin ölçüsüdür. Yağın sıcaklığın artması yada düşmesi ile viskozitenin değişim hızını gösterir.
Renk :Yağlar beyaz renkten açık kırmızı, yeşil, kahve ve siyah gibi çeşitli renklerde bulunur. Renk bir yağın kalitesi hakkında bilgi vermez. Ancak belli bir cinsin üniformitesini göstermek bakımından önemlidir.
Akma noktası :Akma noktası, yağın mevcut şartlarda tam akmaya başladığı sıcaklık derecesi olarak tarif edilir.
Kül :Kül testi ile elde edilen değer yağda mevcut, uçucu olmayan metalik maddelerin bir ölçüsüdür.
Sülfatlanmış Kül :Bu test metodu katık ihtiva eden kullanılmamış yağlardan veya karışımlarda kullanılan katık konsantrelerinden arta kalan sülfatlanmış karışımın tayininde kullanılır.
Emülsiyon Testi :Emülsiyon, su ve yağ karışımıdır. Genellikle emülsiyon testi ile yağ ve suyun karıştırıldıktan sonra yeniden ayrışması için geçen zaman ölçülür.
Buhar Emülsiyon Numarası :Bu test metodu bir yağın sudan ayrılmaya olan yatkınlığının belirtilmesi için kullanılır. Özellikle düz mineral türbin yağları için geçerlidir. Belli şartlarda yağ içinden buhar geçirilerek yağ ve buharın kondanse olmasıyla ortaya çıkan suyun tamamen ayrışması için geçen zaman saniye olarak tespit edilir.
Demülsibilite Testi :Bu test metodu yağ ile suyun maksimum ayrışma hızını göstermek amacıyla geliştirilmiştir.
Köpük Testi :Köpük, havanın yağ içine çok hızlı bir şekilde karışması veya soğurulmuş (absorbe) olması ile meydana gelir. Yağların köpük teşkil etme metotları iki ana prensibe dayanır:
- Yağın mekanik bir çarpıcı ile çarpılarak hava ile karışması sonucu köpük teşekkülü sağlanır.
- Hava, yağ içerisine üflenir.
Sistemde fazla köpüklenme istenmemesinin nedenleri şunlardır:
- Köpük, yağ filminin beklenen normal yük taşıma vazifesini görmesini engeller.
- Köpük, yağ basıncını ve akışını azaltır.
- Rezervuarda meydana gelen köpüklenme,taşmaya dolayısıyla yağ kaybına ve yangın tehlikesine yol açar.
- Elektrik aletlerinin yakınındaki köpüklenme yalıtımı kırar ve kıvılcımlanmaya neden olur.
Çamur Testi :Çamur; yağın, emülsiyon teşkil edici maddeler, katı kirler, çökelmemiş asfalt ve reçine maddeleri, metalik sabunlar ve oksitlenmemiş maddeler ile karışımından meydana gelir. Çamur oluşumu; sıcaklığın yükselmesi, bazı metallerin-yabancı maddelerin-,havanın varlığı ile artar
Nötralizasyon Numarası :Bir gram yağı nötralize temek için gerekli olan KOH miktarının miligram olarak ifadesidir. Bu test kullanılmamış petrol yağlarının kalitesini kontrol etmek için yapılan testlerden birisidir.
TBN (Total Baz No’su) :Diesel makinaların yağlarında alkalen madde rezervinin yüksek tutulması ve doğru limitler içinde bulundurulması piston üst kısmı, segmanlar ve üst yataklarda korozyonu önlemede en önemli faktördür. Ayrıca, düşük TBN yağda deterjan özelliğinin de azaldığının bir göstergesidir.
TAN (Total Asit No’su) :Bütün yağlar kullanıldıkça oksitlenir. Bu oksitlenme işlemi yüksek sıcaklıklar veya sentetik yağlarda su nedeniyle hidroliz sonucu hızlanabilir. Yağlama ve hidrolik yağlarında yüksek TAN değeri viskozite artışı ile beraber gelen oksitlenme, reçine oluşumu ve makine elemanlarında asit aşındırmasının varlığının en iyi göstergesidir; o nedenle, devamlı takip edilmesi gerekir.
Korozyon Önleyici Testler :Bu testler genellikle bir metalin, bilhassa çeliğin yağ tarafından korozyona karşı korunmasını tespit ederler. Başlıca korozyon önleyici testler aşağıda belirtilmektedir:
- Nem (hümidite) kabinesi
- Türbin yağı pas testi ASTM D 665
- Elektrik testleri
Serbest Karbon(Yakıt Kurumu) :İçten yanmalı motor yağlarında asılı vaziyette bulunan karbon ve karbonlu maddelerin miktarıdır. Yakıtın tam olarak yanmaması neticesinde teşekkül ederler ve yağın kirlilik derecesini gösterirler.
Viskozite Testi :Dizel makinelerinde kullanılan yağlama ve soğutmada kullanılan yağların viskozitesindeki değişimleri gözlemlememizi sağlar. Viskozite testinde yeni yağla kullanmakta olduğumuz yağı karşılaştırılması. Test edeceğimiz yağ örneğini seperatör veya yağ pompası çıkışından alarak (1lt), oda sıcaklığında soğumaya bırakılır. Test kitine yağ doldurulmadan önce, kitin temiz olduğundan ve deliklerinin tamamen açık olduğundan emin olunmalıdır. Test edilecek kullanılmış yağ oda sıcaklığına soğuduktan sonra 10ml’lik şırıngaya 5ml çektirilerek test kiti kirli yağ rezervuarına doldurulur. Test kitinin diğer rezervuarına da temiz kullanılmamış yağ aynı miktarda olmak suretiyle doldurulur.
Test kitinin diğer ucuna bastırmak suretiyle yağların akması sağlanır. Temiz yağ, test kiti üzerinde check point noktasına geldiği anda test kiti düz pozisyona getirilir. Kirliği yağ işaretli limitler (OK range) arasında ise yağımız viskozite yönünden uygundur.
Test Sonucu:
Kirli yağın durduğu nokta ;
- Kontrol Noktasından ileride ise; yağın viskozitesi normale göre daha düşüktür.
- Kontrol Noktasından geride ise; yağın viskozitesi normale göre daha yüksektir.
Su Testi :İlk önce su test kitimizin temiz(reaksiyon kutusu) olmasına özen göstermeliyiz. Reaksiyon kutumuzun içini açtıktan sonra küçük hacimli kademeye kullanılmış(kirlenmiş)yağlama yağını koyarız(10ml).Ardından birbirine karıştırmadan reaksiyon sıvısını(10ml) küçük hacimli kademeye koyarız. Üzerinde geyç bulunan kapak iki sıvı birbirine karışmayacak şekilde sıkıca kapatılır. Ardından 20 dakika boyunca her 1-2 dakikada 10 saniye süreyle sallanır. Sonuç olarak geyçte okunan değer yağlama yağındaki hacim cinsinden su miktarıdır. Yağlama yağı örneği içindeki yüzde su miktarı hacimsel olarak yüzde biri aşarsa yalama yağı örneğini hacimsel olarak yüzde elli azaltırız. Sonuç alana kadar bu işleme devam edilir.
Deniz Yağları
Canopus :Kükürt oranı yüksek (% 1,5) yakıt kullanan trunk piston tipi orta ve yüksek devirli deniz dizelleri için geliştirilmiş bir yağ olup toplam baz numarası (TBN) 12 ’dir.
Capella T :Orta devirli, trunk piston tipi büyük deniz dizellerinde karter yağı olarak kullanılmakta olup ayrıca yardımcı dizellerde ve muhtelif makinelerde da kullanılabilir. Burada kullanılan yakıtlar yüksek kükürtlü (% 3,5 ’a kadar) ağır fuel oil yakıtlar olduğundan yağda buna uygun yüksek alkalinite (TBN 30) mevcuttur. Asitlerin nötralizasyonu sırasında deterjan/dispersan özelliği sayesinde kirliliklerin birikerek yapışıp reçineleșmelerini engeller.
Capella X :Orta devirli, trunk piston tipi gemi ana makinalarında kullanılmak üzere formüle edilmiştir. Ağır fuel oil (kükürt miktarı % 3,5 ‘un üzerinde) kullanımına karşı alkalinitesi çok yükseltilmiştir (TBN 40). Özellikle silindir gömleklerinin oluşabilecek asitler aşınmasını önler. Deterjan/dispersan özelliği yüksektir. Sistemlerin daima temiz kalmasını sağlar.
Miranda :Düşük devirli crosshead tipi deniz dizellerinde karter yağlaması ve piston soğutma sıvısı olarak kullanılır. Ayrıca düşük kükürtlü yakıt kullanan trunk piston tipi ana ve yardımcı dizellerde, bazı dişli kutularında, turboșarj ve gemi güverte makinelerinde da yüksek performansla çalışır.
Miranda S :Düşük devirli (120 – 140 rpm) crosshead tipi deniz dizellerinin sistem yağı ve piston soğutma yağı olarak geliştirilmiş olup ayrıca düşük kükürtlü yakıt kullanan (en fazla 0,6) trunk piston tipi dizellerde, dişli kutuları ve transmisyonlarda stern tüplerinde, turboșarj ve muhtelif güverte makinalarında kullanılabilir.
Pollux 50 :Heavy fuel oil kullanan düşük devirli crosshead tipi deniz dizellerin silindir yağlaması içi formüle edilmiş bir yağdır. Yüksek alkaliniteye (TBN 70) sahip bu yağ yakıt içerisin mevcut kükürtü % 3,5 oranına kadar tolere edebilir ve bu kükürt nedeniyle oluşabilecek asitleri kolayca nötralize eder.
Prolub 260 :Gemiler için stern boru yağıdır. Deniz suyu ile emülsiye olabilmesi sayesinde tuzlu suyun stern boru rulmanlarında pas yapmasını önler.
