Abramak - Doğukan Üzüm Uluslararasılaşma Ağ (Örgütleme) Modeli
- Bu model, işletmelerin kurulan uzun dönemli ilişkiler sonucunda, uluslararası pazarlarda kendi olanaklarının yanında, işbirliği yaptığı veya ortaklık kurduğu diğer işletmenin olanaklarını kullanmasını ön görür.
- Bu modelde bir işletmenin uluslararasılaşması, içinde bulunduğu şebeke ağının işlevselliğine bağlıdır.
- Modelde, sosyal şebeke ağı, insan unsurunu içerdiği için uluslararası ilişkilerin kurulmasında en önemli rolü oynar.
Uluslararasılaşma Stratejileri
- Dış Satım (İhracat)
- Hisse Senedi Yatırımları,
- Lisans Anlaşmaları,
- Franchising,
- Sözleşmeli Üretim,
- Yönetim Sözleşmesi,
- Montaj Operasyonları,
- Joint Venture,
- Konsorsiyum,
- Anahtar Teslim Projeler,
- Yap-İşlet Devret Sözleşmesi
- Direkt Yabancı Yatırım
Dış Satım (İhracat)
- Dış piyasalara girmelerinin ilk adımıdır.
- Yerel kaynaklardan daha ucuz maliyetle girdi elde etmek ve yerel faaliyetlerle üretilen ürünleri daha uygun şartlarda dış piyasada değerlendirmek amacıyla yapılır.
- Dış satım iki yolla yapılır:
- Bağımsız uluslararası pazarlama aracılarıyla dolaylı dış satım,
- İşletmenin kendi kurduğu örgütler aracılığıyla doğrudan dış satım.
Hisse Senedi Yatırımları
- Hukukî engellerin olmadığı veya göreli olarak daha az olduğu ülkelerde, bir işletmenin, diğer bir ülkedeki işletmenin hisse senetlerinden satın almasıdır.
- Faaliyetin amacı, işletmenin elinde bulunan ve kendi ülkesinde de yatırıma dönüştürmedikleri sermaye fazlasını, kendi belirledikleri ve politik riski olmayan ülkelerde, yüksek kâr getirecek yerlere yatırarak sermaye kârını artırmaktır.
Lisans ve Teknik Anlaşmalar
- Lisans verme; özellikle patent haklarını, teknolojiyi kullanma haklarını, ticarî marka ve firma unvanı haklarını elinde bulunduran firmaların, bunları devrederek dış pazarlarda faaliyette bulunmasıdır.
- Pazara az bir sermaye ile çabuk ve kolay girmenin yoludur.
- Pazar uzmanlığı gerektirmemesi, gümrük tarifeleri ve taşıma giderlerinden tasarruf sağlaması bakımından da ayrı bir öneme sahiptir.
Doğrudan Dış Yatırımlar
- Doğrudan dış yatırımlar (forein direct investment–FDI), son on yıl boyunca, dünya ekonomi tarihinde çok önemli bir yere sahiptir. Doğrudan dış yatırımlar, dünyanın toplam sabit sermaye biçimindeki yatırımlarının %80’ini oluşturmaktadır.
- Doğrudan sabit sermaye yatırımları, dünya ekonomisine, yalnızca sermaye olarak katkıda bulunmaz; aynı zamanda, küresel işletmelerin yabancı ülkelerdeki faaliyetlerinde, o ülkelere teknoloji transfer edilmesi, yeni ürünler ve daha iyi yönetim tekniklerinin getirilmesi, rekabetin artırılması, diğer ülke pazarlarına girilmesi gibi faaliyetlerinde de bulunur.
Ortak Girişim (Joint Venture)
Yerel firmanın ana işletmeye sağladığı olanaklar:
- Yerel firmanın pazar bilgisinden, deneyiminden, müşteri portföyünden, dağıtım kanallarından yararlanma imkânı,
- Pazardaki riski beraber göğüsleme,
- Pazarda yabancı firmalara yasaklı bölgelere girebilme imkânı,
- Sahip olduğu finansal kaynaklar,
- Nitelikli eleman ile ana firmanın ihtiyaçlarını gidermesi
Franchising
- Franchising, bir ana işletmenin (franchisör) belirlediği süre ve koşullarda, pazarda denenmiş ve kabul görmüş bir ürün veya hizmetin bağımsız bir firmaya (franchisee) isim hakkı ile birlikte bilgi, teknoloji ve işletmenin yönetsel faaliyetlerinde tanıdığı imtiyazdır. Bu yolla yabancı pazarlara girmek isteyen ana işletmeler (franchisor) hiçbir maddî yatırım yapmadan, kendi isimlerini kullandırarak işyerleri oluşturmaktadır.
- Franchising en hızlı büyüyen pazar stratejisidir.
Stratejik Ortaklıklar
- Stratejik ittifak, küresel işletmelerin; bazen sermaye piyasalarındaki hisselerini toplamak, bazen ülke içinde, bazen sınır ötesindeki; firmalarla stratejik ortaklıklar kurarak, bazen de, rakip gördükleri firmayı blok olarak satın alarak rakiplerini piyasadan silme yoluna gitmeleridir.
- Stratejik ittifaklar, bir ürünün ya da şirketin milliyetini anlamanın giderek güçleştiği, tek pazarlı bir dünyaya geçme sürecinin parçası olarak kurulmaktadır
Stratejik Ortaklık Nedenleri
- Müşteri ihtiyaçlarının ve tercihlerinin benzeşmesi
- Küresel üretimde ölçek ekonomisinden yararlanmak
- Uluslararası ticaret engellerinin azaltılması
- Üretim yeri seçimi ve ürün dolaşımının kolaylaştırılması
- Ortakların birbirlerine bilgi/teknoloji aktarmaları ve destek vermeleri
- Gelişmekte olan pazarların ve bölgesel blokların engellerini aşmak
Konsorsiyum
- Konsorsiyumlar iki veya daha fazla işletmenin, sınırlı bir zamanda yapılması gereken ve büyük sermaye gerektiren faaliyetler için bir araya gelerek birleşmesidir.
- Burada temel amaç, işletmelerin teknik, finans ve yönetim imkânlarını birleştirerek büyük projeleri gerçekleştirmesidir.
- Konsorsiyumlar; baraj, köprü, liman, demir yolu gibi büyük miktarda sermaye gerektiren işler için kurulurlar.
- Hukuksal ve ekonomik bağımsızlık korunur ve iş birliği söz konusu projenin bitmesi ile son bulur.
Doğrudan Yatırım (Yabancı Sermaye)
- Doğrudan Yatırım İşletmesi (Direct Investment Enterprise);
- yabancı yatırımcının anonim şirketin %10 veya daha fazla hissesine veya oy hakkına veya adî şirketin eşdeğer mülkiyetine sahip olmasıdır.
- DYY terimindeki “doğrudan” kelimesi, yatırım amacıyla gelen sermaye ile birlikte farklı oranlara teknoloji, know-how (teknik bilgi); işletmecilik bilgilerinin de ev sahibi ülkeye geldiğini belirtmektedir.
İşletme Kapasitesi
- Kapasite, herhangi bir işletmenin belli bir zaman süresinde belli bir üretim düzeyi veya gücüdür.
- İşletme kapasitesi, işletmenin mal ve hizmet üretme yeteneğidir.
- Üretim miktarı bakımından bir işletme veya tesisin birim zamanda elde edebildiği maksimum üretim miktarı onun kapasitesini gösterir.
- Maliyetler açısından ise işletme kapasitesi, işletmenin kısa dönemde ortalama maliyet eğrisini minimum kılan üretim düzeyi olarak ifade edilebilir.
Kapasite-Verimlilik
- İşletmelerin etkinliği ve verimliliği çalışanlarla, kullanılan teknoloji ve üretim yöntemleri ile doğrudan ilgili olduğu gibi, büyüklüğü ve kapasite düzeyi ile de doğrudan ilgilidir.
- Verimlilik, çıktılarla girdiler arasındaki orandır. Bu oran;
- ne kadar çıktılar lehine gerçekleşirse; verimlilik, o oranda yüksek sayılır. İşletme verimliliğinde girdileri ve çıktıları makul düzeyde sağlamanın en etkin aracı ise uygun (optimum) kapasite düzeyinde çalışmaktır.
Kapasite Türleri
Maksimum Kapasite: İşletmenin hiç bir aksama durumu yaşamadan ulaşabildiği üretim miktarıdır.
Gerçek Kapasit: Makine veya işletmenin yaşayabileceği gecikme ve beklemeler dışında gerçekleştirebildiği üretim miktarıdır. Yani ulaşılabilir üretim miktarıdır.
Normal (pratik) Kapasite: Tamir, bakım, onarım gibi çeşitli aksamaların dikkate alınmasıyla gerçekleşen kapasitedir.
Teorik Kapasite: Planlanan ve teorik olarak kâğıt üzerine yazılan, üretim hacminde duraklama ve arıza için pay ayrılmamış kapasitedir.
Tam kapasite; üretim maliyetlerinin en düşük, üretim miktarının ise en yüksek ve üretilen ürünün tümünün satıldığı bir noktayı ifade etmektedir.
Atıl (aylak-boş) Kapasite: Normal kapasite ile gerçek kapasite arasındaki farkdır.
Zorlanmış Kapasite: İşletmenin tam kapasite düzeyinden üretim hacminin üzerine çıkmasıdır.
Kapasite Seçimini Etkileyen Faktörler
- Ölçek Ekonomileri,
- Talep Düzeyi,
- Maliyetlerin Yapısı,
- Teknoloji Olanakları,
- Finansal Olanaklar,
- Kuruluş Yeri,
- Çalışma Süreleri
DOÇ.DR.GÖNÜL KAYA ÖZBAĞ
Kocaeli Üniversitesi
İşletme Bilimine Giriş
