ÜLKEMİZDE KAMU VE ÖZEL LİMANLAR

Şu an Mersin Üniversitesinde görev yapan Doç. Dr. Jale Nur Ece’nin limanların özelleştirilmesi makalesinden alınmış bilgilere göre;

Belediye Limanları:

Liman idaresi konumunda olan belediye limanları, sorumluluklarını temel altyapının sağlanması ile sınırlandırmaktadır. Rotterdam, New York ve Antwerp, bu tür limanlara örnek olarak verilebilir. İlgili kuruluş ve şirketler, uygun bir kira karşılığı liman altyapısını kullanmakta ve limanı kendi ihtiyaçlarına göre uygun ekipman ve teçhizatla ayrıca donatmaktadırlar. “Mülk Sahibi “olarak tanımlanan liman otoriteleri, kiracılarının işletme faaliyetlerinde herhangi bir şekilde rol almamaktadır. Bu limanların karakteristik özellikleri aşağıda verilmektedir:

• Bir konsey veya belediye tarafından kontrol edilir.
• Politik etki söz konusudur.
• Kredi alma imkânı vardır.
• Yerel veya bölgesel planlama söz konusudur.

  Özel Limanlar:

Özel sektör tarafından işletilen bu limanlarda liman altyapı ve üstyapı yatırımları özel sektör tarafından karşılanmaktadır. Bu limanların karakteristik özellikleri aşağıda verilmektedir:

•  Kar maksimizasyonu hedeflenmektedir.
• Ticari esaslara göre çalıştırılır.
• Esnek tarife politikası mevcuttur.
• Güvenli ve hızlı elleçleme söz konudur.

Otonom Liman İdareleri:

Otonom (özerk) yapıda olan bu limanlarda, hükümetin belirlediği genel liman politikası çerçevesinde liman altyapı ve üstyapısının sağlanmasından sorumlu olan; liman kullanıcıları ve yerel kamu idareleri ile bakanlıkların temsilcilerinin ve ilgili diğer kuruluşların temsilcileri tarafından oluşturulan bir kurul aracılığı ile ortaklaşa kontrol ve idare edilen bağımsız limanlardır. Teorik olarak otonom limanlar genel politikalarında hükümetten bağımsız görünseler de pratikte denizcilikle ilgili bir bakanlığın direktif ve denetimi altında hükümetin ekonomik ve mali kontrolüne tabi bulunmaktadır.

Otonom liman idarelerinde devlet, mülkiyeti elinde tutmakta, yönetim ve işletmeyi devretmektedir. Otonom limanlarda yönetim özerkleşmektedir. Liman idaresi yük elleçlemesi hizmeti vermemekte olup liman hizmetleri yük elleçleme operatörleri olarak adlandırılan özel şirketlerce yerine getirilmektedir. Fransa’da Le Havre, Rouen, Bordeaux, Marsilya, Nantes Limanları ve İtalya’da Cenova Limanları’nı otonom limanlara örnek olarak verebiliriz. Bu limanların karakteristik özellikleri aşağıda verilmektedir:

• Seçilmiş veya atanmış üyelerden oluşur.
• Oldukça fazla temsilci söz konusudur.
• Kâr amacı gütmeyen kuruluşlardır.
• Hükümetten bağımsız kuruluşlardır.

Hizmet limanları:

Liman idaresi, altyapı ve üstyapı ile yük elleçlemesi ile ilgili tüm hizmetleri doğrudan kendisi sağlamaktadır. “Hizmet Limanları” olarak tanımlanan bu tür liman örnekleri İngiltere hariç olmak üzere batılı ülkelerde nadiren görülmektedir. Türkiye, Afrika, Güney Amerika ve Güneydoğu Asya ülkeleri limanları içinde Singapur Limanı, hizmet limanları örneklerini oluşturmaktadır.

Hizmet limanları çoğunlukla kamu kuruluşu olan tek bir idarenin kontrol ve sorumluluğundadır. Bu limanların karakteristik özellikleri şu şekilde özetlenebilir:

• Genellikle demir yolları ile bağlantılı limanlardır.
• Merkezi kontrol ve mali güce sahiptirler.
• Kullanıcı temsilcileri yoktur.
• Rekabet eksikliği söz konusudur.
• Oldukça hantal bir organizasyon mevuttur.
• Etkin ticari ve pazarlama politikaları yoktur.
• Liman faaliyetlerinde etkin bir şekilde koordinasyonu ve entegrasyon eksikliği mevcuttur.

Neden Özelleştirme?

Kamu sektöründeki limanlar teknolojik gelişmeleri takip edememekte, daha fazla bürokratik işlemler gerektirmekte ve müşteri taleplerine cevap verebilmede fazla etkin olamamaktadır. Kamu limanlarının etkin, verimli ve karlı olduğu durumlarda bile, merkezi idareye bağlı olmanın yaratacağı kısıtlamalar limanı olumsuz yönde etkilemekte ve limanlar serbest rekabet koşulları içerisinde çalıştırılamamaktadır. Kamu tarafından işletilen limanların yaratabileceği kısıtlamalar şöyle özetlenebilir.

• Personel yönetimi, kamu personel politikasının kurallarına bağımlıdır ve teşvik gibi politikaların uygulanmasında güçlükler söz konusudur.
• Liman işletmeleri mali konularda kısıtlı bütçeye sahiptir. Pazarlama faaliyetleri yeterince yapılmamaktadır.
• Rekabet koşullarında ticari esaslara göre uygulanması gereken tarife politikaları uygulanmaktadır.
•  Liman altyapı ve üstyapına ilişkin yeterli yatırım gereksinimleri karşılanamamaktadır.
• Gümrük, liman, ticaret odaları, güvenlik gibi kuruluşlar arasında etkin uyum, koordinasyon ve iş birliği olmamaktadır.

Özelleştirme; kamu kuruluşlarındaki kısıtlamalardan liman işletmelerinin etkilenmemesini, limanın teknolojik gelişmelere ayak uydurmasını sağlayacak ve liman operasyonlarının etkinlik ve verimliliğini, hızını artıracak ve güvenli operasyonu sağlayacaktır.

Özelleştirme kamu varlıklarının veya faaliyetlerin kısmi veya bütünüyle kamu sektöründen özel sektöre transferi (Bös,1991:2) veya devlet tarafından yürütülen sanayi, ticari ve diğer faaliyetlerde özel sektörün katılımının artması olarak tanımlanabilir (Cowan,1990:3). Özelleştirmenin ana felsefesi, devletin, asli görevleri olan adalet ve güvenliğin sağlanması yolundaki harcamalar ile özel sektör tarafından yüklenilemeyecek altyapı yatırımlarına yönelmesi, ekonominin ise pazar mekanizmaları tarafından yönlendirilmesidir.

Özelleştirmenin temel amacı devletin ekonomideki sınai ve ticari aktivitesinin en aza indirilmesi, rekabete dayalı piyasa ekonomisinin oluşturulması, devlet bütçesi üzerindeki KİT finansman yükünün azaltılması, sermaye piyasasının geliştirilmesi ve atıl tasarrufların ekonomiye kazandırılması, bu yolla elde edilecek kaynakların altyapı yatırımlarına kanalize edilebilmesidir (ÖİB, 2004:4).

Ancak, özelleştirme öncesinde ilgili mevzuata ilişkin gerekli düzenlemelerin yapılması gereklidir.

Limanların özelleştirilmesindeki başlıca amaçlar aşağıda belirtilmektedir: (Kikeri;Nellis;Shirley, 1992:5)

• Liman hizmetlerinin etkinliğini ve verimliliğini artırmak,
• Liman kolaylıkları ve kaynaklarının azami kapasite kullanımını sağlamak,
• Ulusal ve bölgesel rekabeti artırmak,
• Finansal bağımsızlık sağlamak,
• Bürokrasiyi azaltmak,
• Liman üstyapı ve altyapı yatırım gereksinimlerini karşılayarak limanları teknolojik gelişmelere ve modern işletme tekniklerine uygun olarak işletmek ve yönetmek,
• Bölgesel ve ulusal ekonomiye katkıda bulunmak,
• Sanayiinin ve yan sanayiinin gelişmesine katkıda bulunmak,

Limanların özelleştirilmesinde yukarıda belirtilen genel amaçların dışında liman işletmesinin amaçları da söz konusu olup, bunlar aşağıda belirtilmektedir:

• İstihdam: Fazla ücret, prim sistemi gibi işçileri teşvik edici yöntemlerle verimin arttırılması,
•  Tarife: Serbest piyasa koşullarına göre ayarlanabilen esnek bir tarife yapısının oluşturulması,
•  Limanın kar etmesi ve yatırım: Liman işletmesinin gelir elde edilmesi ile ticarete yönelik yatırıma ilişkin kararların alınması,
•  Çeşitli hizmetlerin sunulması: Limanın rıhtım ve terminallerde verdiği hizmetlerin dışındaki faaliyetlere de yatırım yapılması,
•  Mali kaynaklardan yararlanma imkân: Özel bir liman sermaye piyasalarına girmek için ticari krediler, fonlar veya hibelerden yararlanma imkanının olması.

Liman Özelleştirme Yöntemleri

Limanların özelleştirilmesi günümüz liman endüstrisinin en önemli konularından biri olmaktadır. Limanların özelleştirilmesi, özel sektörün liman hizmetlerinin performansına, liman kolaylıkları operasyonlarına ve finansmanına direkt katılımıdır.

Limanları özelleştirmenin boyutu ve yöntemleri ülkelerin sosyal, siyasi ve kültürel gibi unsurlarına göre ülkeden ülkeye değişmektedir (Matons, 1989:6). Dünyada kamu sektörüne ait limanlar idari yapılarına göre limanların veya rıhtımların hisse satışı, işçilere hisse satışı, işletme hakkının devri, yönetim anlaşmaları, kiralama gibi yöntemlerle özelleştirilmektedir. Ancak, bu gibi kamuya ait liman kolaylıklarının özel sektöre transferinde potansiyel yatırımcılar için liman özelleştirmelerini cazip kılmak amacıyla kısıtlamaları kaldıracak veya azaltacak düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.

Limanların özelleştirilmesi yaklaşımında başlıca üç liman özelleştirme yöntemi mevcuttur. Bunlardan birincisi; liman hizmetlerinin etkinliğinin ve verimliliğin artırılması amacıyla işletme hakkı devri, imtiyaz anlaşması, kira sözleşmeleri ile bu hizmetlerin özel sektör tarafından yürütülmesi (Cook;Kirkpatrick, 1989:7). İkinci yaklaşım ise, limanların daha fazla ticari esaslara göre çalıştırılmasını sağlayacak şekilde yönetilmeleri (yönetim anlaşması-management contract) ve üçüncüsü gerekli finansmanın sağlanması amacıyla özel sektöre transferidir (Matons, 1992:8).

Liman sektöründe hizmetlerin etkin ve verimli olarak verilmesi ve ticari esneklik sağlamak için özelleştirme bir araçtır. Ancak, liman özelleştirme programının amaçları ülkelerin ticaret ve ulaştırma amaçlarına uygun olmalıdır.

Limanlara özel sektörün katılım yolları aşağıda belirtilmektedir. (Ott;Hartley, 1991:9):

1. Liman ekipmanının kiraya verilmesi: Liman işleticileri (özel operatörler) liman işletmesine ait olan ekipmanı operatörü ile birlikte veya operatör olmaksızın kiralamaktadır. Antwerp, Rotterdam gibi limanlarda römorkör, yüzer vinç, rıhtım vinci gibi belediyeye ait ekipmanlar kiralanmaktadır.
2.  Liman arazisinin ekipmanlı/ekipmansız kiraya verilmesi: Liman arazisi belirli bir süre için kira sözleşmesi (concession acts) ile özel sektöre kiraya verilmektedir. Ancak, liman arazisi ekipmanlı kiraya verildiğinde bu yöntemin dezavantajı işletici özellikle konteyner terminalleri için pahalı ekipmana yatırım yapmaktan kaçınmakta ve bu durum liman trafiğini ve elleçleme operasyonlarını etkilemekte, uzun dönemde liman için risk teşkil etmektedir. Antwerp, Rotterdam gibi limanlarda özel sektör terminal, sundurma, istif sahaları vb. kiralamakta ve elleçleme, depolama operasyonlarını yerine getirmektedir.
3. Yönetim sözleşmeleri: Yönetim sözleşmeleri liman ekipmanı ve arazisinin kiralanması yöntemine benzemektedir. Ancak, işletici sadece yönetimden sorumlu olup, herhangi bir yatırım veya finansman katkısı yapmamaktadır. Nijerya’da Tincan Adası’nda konteyner ve roll on/roll of terminalleri söz konusu yöntemle özelleştirilmiştir.
4. Liman arazisinin üstyapı yatırım yapma koşuluyla özel sektöre kiraya verilmesi: Bu yöntem limanlarda özel sektörün katılımı açısından en uygun yöntemlerden biri olmakta ve özel sektörü yatırıma teşvik etmektedir. Genellikle ihtisas limanları için kullanılan bir yöntemdir. Amerika Birleşik Devletleri’nde Tacona, İngiltere’de Marsey Docks and Harbour Şirketleri bu yöntemle özelleştirilmiştir.
5. Özel sektörün liman yatırımlarının finansmanına doğrudan katılım: Liman yatırım finansmanına özel sektörün doğrudan katılımı liman kolaylıklarının maliyetinin tespit edilmesi ve yatırım riskinin azalması açısından avantaj sağlamaktadır.
6. Yap-İşlet-Devret Modeli: Liman altyapı yatırımları ve finansmanı özel sektör tarafından gerçekleştirilmektedir. Özel sektör yatırımını teşvik amacıyla belirli bir süre limanın işletilmesi özel sektöre verilmekte, bu süreden sonra mülkiyet bedelsiz olarak devlete (liman işletmesine) geçmektedir. Kira süresi yatırım maliyetleri ve amortisman sürelerine bağlıdır. Avrupa, Afrika, Orta Doğu’ nun bazı bölgeleri ve Asya’daki birçok limanda bu yöntem uygulanmaktadır. Süveyş Kanalı, Fas’da Tangier Limanı ve Kanada’nın Vancouver Limanı’nın bazı terminalleri için Yap-İşlet-Devret yöntemi uygulanmıştır.
7. Özel sektör ve liman idaresi arasındaki ortak girişim: Birçok limanda özel/kamu sektörü işbirliği söz konusudur. Fransa’nın Roven Limanı, hubabat terminalleri Roven Otonom Limanı, Ticaret Odası ve tarım sektöründeki çeşitli firmaların liman hisselerine katılımı ile özelleştirilmiştir. Zaire’de Kinshasa konteyner kara terminali için liman otoritesi ve yabancı denizcilik şirketi ortak girişim kurmuştur.

Dünyadaki liman özelleştirme örneklerinde işletici kuruluşlar hizmetlerden elde edecekleri gelirin bir bölümünü kira bedeli olarak liman idaresince ödemek ve liman idaresince konulan genel kurallara uymak zorundadırlar.

Türkiye’de Limanların Özelleştirilmesi

Türkiye’de limanların özelleştirilmesi “4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” kapsamında gerçekleştirilmektedir (4046 sayılı Kanun, 1994:20).

Söz konusu Kanun’unun “Kamu Hizmetlerinin Gördürülmesinin Özelleştirilmesi” başlıklı 15. maddesinin (B) bendine göre limanlar, “Kuruluşların bir bütün olarak veya aktiflerindeki mal ve hizmet üretim birimlerinin mülkiyet hakkı saklı kalmak kaydıyla bedel karşılığında belli süre ve şartlarla işletilmesi hakkının verilmesi olan işletme haklarının verilmesi veya kiralanması ve mülkiyetin devri dışındaki benzer diğer yöntemlerle özelleştirilebilir” ve işletme hakkının devri süresi 49 yılı geçemez.

Bahsi geçen Kanun’un 37. Maddesinin a bendine göre; limanlar hakkında mülkiyetin devri suretiyle özelleştirme yapılamaz ve Limanların, mülkiyetin devri dışındaki yöntemlerle özelleştirilmelerinden Türk uyruklu gerçek ve tüzel kişiler yararlanabilir ve yabancı sermaye payı %49’u geçemez.

TDİ A.Ş. Genel Müdürlüğü tarafından işletilen limanlar tarihleriyle birlikte gösterilmektedir;

Tabloda yer alan limanların özelleştirme yöntemi; Limanların İşletme Hakkı Devri ve Liman envanterinde kayıtlı makine, teçhizat, alet, edevat ve bunların fiili teslim tarihindeki yedek parçaları, deniz vasıtalarının (pilotaj, römorkaj ve barınma hizmetlerine bağlı olarak) ve kara taşıtlarının satışı yöntemleri ile birlikte özelleştirilmesi olup özelleştirme süresi 30 yıldır.

Ayrıca, T.C. Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğü (TCDD)’ye ait Bandırma, İzmir, Samsun, Derince, Mersin ve İskenderun Limanları 30.12.2004 tarih ve 2004/128 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) Kararı ile özelleştirme programına alınmıştır.

Limanların Özelleştirilmesinde Dikkate Alınması Gereken Unsurlar

Limanlar için en uygun özelleştirme yöntemini seçerken; ülkenin özelleştirme programının amaçları ve hedefleri, taşımacılık ve liman politikası, liman kullanıcılarının ve işçilerinin ihtiyaçları, liman hinterlandı, dünyada kombine taşımacılığın giderek daha fazla önem kazanması nedeniyle limanın hava, kara ve demir yolu bağlantıları, liman hinterlandının sosyo-ekonomik yapısı,  diğer bölge limanlarına ve demir yolu ve kara yoluna yakınlığı, liman sektörüne etki eden diğer faktörler değerlendirilmelidir. Limanların altyapı ve üstyapı ile tesislerinin işletme ve finansman fonksiyonlarının incelenmesi gerekmektedir. Ayrıca limanların güçlü ve zayıf yanları ile fırsat ve tehdit oluşturabilecek unsurların belirlenmesi gerekmektedir. Türk limanlarının başlıca avantajlı ve dezavantajlı yönleri, fırsat ve tehdit oluşturabilecek unsurlar aşağıda belirtilmektedir:

Türk limanlarının başlıca avantajlı yönleri; ülkemizin 8333 km’yi bulan sahil şeridi ile Asya ile Avrupa arasında köprü konumda ve jeostratejik konumu itibariyle uluslararası ulaşım yolları üzerinde bulunması, ülkemizin ithalat ve ihracat taşımalarının büyük bir bölümünün denizyoluyla yapılması ve yeterli karayolu ve demiryolu bağlantısının bulunması, TCDD Limanları’nın konteyner terminallerine sahip olması (İzmir ve Mersin), dünyada yük taşımacılığının daha fazla konteynerize olması, İskenderun Limanı transit trafiğin geçtiği liman olmasıdır.

Türk limanlarının başlıca dezavantajlı yönleri; uzun vadeli ve istikrarlı bir ulusal ve uluslararası liman politikasının olmaması, mevzuatın ihtiyaca cevap verecek şekilde geliştirilme ihtiyacının olması, liman devleti kontrolünün yetersiz olması, limanların yönetiminde çok başlılık, altyapı ve üstyapı yatırım ihtiyacı, limanların uluslararası standartta olmaması, liman hizmetlerin etkin ve verimli olmaması, etkin pazarlama ve tanıtım faaliyetlerinin olamaması, düzenli bir bilgi akışını sağlayacak Elektronik Veri Aktarımı (EDI) Sisteminin olmaması, esnek bir tarife yapısının olmaması, kapıdan kapıya taşımacılık sisteminin yetersizliği, rıhtım sayısının ve derinliklerin yetersiz olmasıdır.

Türk limanları için fırsat oluşturabilecek unsurlar; Karadeniz’e kıyıları olmayan yeni Cumhuriyetlerin, Akdeniz’de ve Kızıldeniz ile Basra Körfez’inde kıyıları bulunmayan Ortadoğu ülkelerinin mallarının Türkiye üzerinden taşınmalarının sağlanması, Orta Asya Cumhuriyetleri ile yapılacak ekonomik işbirliğinin Karadeniz Liman’larının potansiyelinin artırması, Akdeniz’de Bakü-Ceyhan petrol boru hattının gerçekleşmesi, GAP’ın getirebileceği üretim artışları, kurvaziyer yolcu taşımacılığının artması, limanlarımızın (özellikle Mersin ve İzmir Limanları) ana aktarma limanı (Hub-port) ve dağıtım merkezi konumuna gelerek bölge limanları ile rekabet gücünün artması, Bandırma Limanı’nın konteyner limanına dönüştürülmesi potansiyeli olması, liman hinterlandında sanayileşme, limanların gelişmesinin yan sanayii geliştirmesi ve istihdamı artırmasıdır.

Türk limanları için tehdit oluşturabilecek unsurlar; liman kullanıcıların ve gemi işleten firmaların daha iyi hizmet veren ve daha az bürokratik işlemlere sahip diğer bölge limanlarını tercih etmesi, konteyner gemilerinde ve ekipmanındaki gelişmeler karşısında limanlarımızın yetersiz kalması, gelecekte konteyner destek hizmetlerinin (tamir, bakım, nakliye, paketleme vb.) önem kazanması ile limanın bu gelişmelere ayak uyduramaması halinde rekabet şansının azalması, limanların önümüzdeki 10-15 yıl içerisinde artacak olan özellikle konteyner trafiğine cevap verecek yeterli altyapı ve üst yapıya sahip olmaması ve çevresel etkilerdir.

Bu incelemelerin sonuncunda hangi hizmetlerin özel sektör, hangilerinin kamu tarafından veya ortaklaşa yapılabileceği belirlenip, buna göre en uygun özelleştirme yönteminin mevcut yasal çerçeve içerisinde seçilmesi gerekmektedir. Limanlarımız işletme hakkının dışında liman hizmetlerin kiraya verilmesi, yönetim sözleşmeleri, özel sektör ve kamu arasındaki ortak girişim, özel sektörün finansmana doğrudan katılımı, Yap-İşlet-Devret yöntemleri ile özelleştirilebilir. Yap-İşlet-Devret yöntemi direkt bir özelleştirme yöntemi olmamakla birlikte liman sektörü yatırımlarına özel sektörün katılımı açısından bir çeşit özelleştirme yöntemi olarak kabul edilebilir.  Limanların özelleştirilmesinde dikkate alınması gereken diğer hususlar; istihdam kaybına ilişkin sosyal boyutunun dikkate alınması ve liman işletmeciliğinin sağlık ve güvenlik kuruluşları, ülkenin ulaştırma, dış ticaret politikası, maliye politikası gibi çeşitli unsurlardan oluşan özel bir sistem olarak ele alınması gereklidir. Sistemin başarıya kavuşturulması ortaya çıkan aksaklıkların düzeltilmesi, gerekli yasal düzenlemelerin yapılması, bunlara etkinlik kazandırılması ve etkin denetim ile mümkündür.

Liman işletmeleri ulusal olduğu kadar uluslararası konvansiyon ve kurallara tabi olmakta ve bunların işletmeciliği uluslararası deneyim gerektirmekte olup liman özelleştirmeleri ile sadece limanlar değil aynı zamanda liman sektörü de özelleştirilmektedir. Bu nedenle, limanların özelleştirilmesi durumunda; bunların işletmesinin liman işletmeciliği sektöründe faaliyet gösteren ve bu konuda uluslararası uzmanlaşmış şirketlere verilmesi özelleştirmenin başarısı ve liman sektörünün geliştirilmesi açısından son derece büyük önem arz etmektedir.

Sonuç ve Değerlendirme

Alt taşıma sistemleriyle bütünleşen bir taşıma zinciri olan kombine (çoklu) taşımacılık Türkiye’yi limanlar ve diğer ulaşım altyapısı yönünden etkileyecektir. Limanlarımız önümüzdeki 10-15 yıl içerisinde artacak olan konteyner trafiğine cevap verecek yeterli altyapı ve üst yapıya sahip olmamakta, gelişen teknolojiye ve taşıma şekillerine zamanında ayak uyduramamakta, limanlarımızın rasyonel ve çağdaş işletmecilik esasları içerisinde etkin ve verimli olarak çalıştırılamaması nedeniyle liman hizmetleri zamanında ve müşteriyi memnun edecek şekilde  verilememekte, dünya standartlarında çalışamamakta ve dolayısıyla bölge limanları ile rekabet şansı düşük olmaktadır.

Limanlarımızın gelişen teknoloji ve taşıma şekillerine ayak uydurarak ülke ekonomisine daha fazla katkı sağlaması için Türkiye’nin ithalat ve ihracat yüklerinin etkin, verimli, güvenilir ve hızlı olarak elleçlenmesini sağlayacak şekilde geliştirilmesi, modernleştirilmesi, kapasitelerinin arttırılması, transit taşımacılık trafiğinin geçiş koridoru olma özelliğini kazanması, Akdeniz üzerinden yapılan taşımacılıkta Mersin ve İzmir Limanları’nın bölge limanlarıyla rekabet edebilecek bir ana aktarma limanı ve dağıtım merkezi konumuna getirilmesi, Orta Asya Cumhuriyetleri ile yapılacak ekonomik iş birliği çerçevesinde ülkemizin bu alanda daha etkin bir rol üstlenme amacına yönelik olarak Karadeniz limanlarımızın geliştirilmesi  gerekmektedir.

Ayrıca, Avrupa Birliği’nin geliştirdiği ve desteklediği ulaşım koridorları da Karadeniz ticaret hacmini arttıracak olup Karadeniz limanlarının ve bu koridorlardan; Trans-Asya Orta Koridoru’ndan (İpek Yolu) biri olan TRACECA (Köstence-Poti-Bakü-Taşkent-Almaata-Aktogay-Druzhba-Alashankou-Lianyungang) Projesi’ne (Zeybek, 1999: 21) Doğu Akdeniz’de terminal noktası olarak Mersin Limanı’nın, Ege Denizi terminal noktası olarak İzmir Limanı’nın dahil edilmesi durumunda (Aygün, 2004:22) Mersin ve İzmir Limanları’nın geliştirilmesi gerekmektedir. Limanlarımızın ticaretin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde kendilerini yönlendirmeleri ve geliştirilmeleri için en etkin yöntem özelleştirmedir.

Son yıllarda artan konteyner trafiğine paralel olarak deniz taşımacılığında önemli bir paya sahip ve uluslararası ticaret için lojistik bir platform olan Türk limanlarının özelleştirilmesi ile liman operasyonlarının etkinliği ve verimliliği artacak, üst ve alt yapı yatırım gereksinimleri karşılanacak, limanlar çağdaş işletmecilik anlayışı ve ticari esaslara göre işletilecek, ve bunun sonuncunda da limanların bölge limanları ile rekabet şansı artacak olup, limanlar bölgesel ve ulusal ekonomiye daha fazla katkı sağlayacaktır. Ayrıca, özelleştirme limanların rekabet koşullarında işletilmesini sağlayacak olan transfer ve ekonomi fonksiyonlarında olması gereken şartların daha iyi yerine getirilmesini sağlayacaktır. Liman hinterlandında sanayinin gelişmesi ile limanın sanayi fonksiyonu da işlerlik kazanacak olup, ulusal olduğu kadar bölgesel ekonomi de gelişecek ve istihdam artacaktır.

YAZAR: MELİS YILDIZ

KAYNAKÇA

Dr. Jale Nur Ece – Limanların Özelleştirilmesi (denizhaber.com)

e7.pdf (soneresmer.com)

GÖRSELLER

limanlar: Yandex.Görsel’de 1 bin görsel bulundu

limanlar: Yandex.Görsel’de 1 bin görsel bulundu

özelleştirilen limanlar: Yandex.Görsel’de 1 bin görsel bulundu

kamu limanları: Yandex.Görsel’de 972 görsel bulundu

kamu limanları: Yandex.Görsel’de 972 görsel bulundu

istanbul limanı: Yandex.Görsel’de 1 bin görsel bulundu