UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMLENMESİ

                                   UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMLENMESİ

• Uluslararası deniz hukuku alanında bir uyuşmazlığa taraf olan devletlerin aralarındaki uyuşmazlığı kendi yöntemleriyle çözememeleri halinde, taraf devletlerin uyuşmazlığın başka yöntemlerle çözümlenmesine başvurmak konusunda birleşmeleri gerekmektedir
• Taraf devletler bu seçeneklerden hangisini kullanmak istedikleri konusunda Sözleşme’nin imzalanması, onaylanması, katılma anında ya da daha sonraki bir tarihte yazılı bildirimde bulunmalıdırlar.Uyuşmazlıkların çözümünde başvurulacak kurumlar;
  • 1- Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi
  • 2- Uluslararası Adalet Divanı
  • 3-  Özel Tahkim Divanı
  • Taraflar sunulan bu mahkeme yada heyetlerden birini seçebilirler.
  • Sözü edilen yargı organlarından hiç birine başvurmak zorunlu değildir.
  • Ancak eğer taraflar aynı çözüm yolunu seçmezler ise uyuşmazlık ancak kurulan tahkim yoluyla çözülür.
  • Yargı ve tahkim geçmişte çok önemli sorunlarda tercih edilmeyen bir yol olmuştur. Çünkü ulaşılan çözümde taraflara söz hakkı bırakmadığı ve çoğu zamanda statükoyu desteklediği düşünülmüştür.
  • Devletler sonuç dâhil karar verme mekanizması üzerinde söz sahibi olmak istemişler, bunu da üçüncü bir tarafa bırakmak fikrinden hoşlanmamışlardır.1.Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi
    • Bağımsız olarak çalışan Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi uyarınca düzenlenmiş bir yargı organıdır. 
    • Sözleşmenin yorumlanması ve uygulamasında ortaya çıkan anlaşmazlıkları karara bağlamak üzere hizmet vermektedir.
    • Mahkeme taraf devletler tarafından yapılan gizli oylama ile seçilen 21 üyeden oluşmaktadır. 
    • Sözleşmeye taraf devletlerden her biri 2 aday önerebilir. 
    • Mahkeme her coğrafi grubun hukuk sistemini eşit şekilde temsil edebilmek için Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından tanımlanmış coğrafi gruplardan üçer üye bulundurur. 
    • Bu coğrafi gruplar : Afrika, Asya, Doğu Avrupa, Batı Avrupa, Latin Amerika, Karayip ve Diğer ülkeler şeklindedir.
    • Üyeler 9 yıllık dönemler için seçilirler  ve bu dönemden sonra tekrar seçilme hakları  vardır. 
    • Mahkemedeki üyelerin üçte biri her üç yılda bir yenilenir. 
    • Önerilen adaylar genellikle deniz hukuku alanında tanınmış yüksek itibarlı kişilerdir.
    • Mahkemeye sunulacak uyuşmazlıklar başvuru kurallarına bağlı olarak yazılı olarak sunulmalıdır.
      • • Şuan mahkemenin başkanlığı Japon Shunji Yanai’dir, Başkan yardımcılığını ise Güney Afrikadan Albert J.Hoffmann yapmaktadır. 
      • Mahkemenin yetki alanı 82 anlaşması uyarınca ortaya çıkan bütün anlaşmazlıklardır.
      • Ayrıca başka sözlemeler sonucu ortaya çıkan uyuşmazlıklarda mahkeme tarafından çözümlenebilir.
      • • Uluslararası Deniz Yatağı Bölgesindeki faaliyetlere ilişkin anlaşmazlıklar mahkemenin 11 yargıçtan oluşan Denizyatağı Anlaşmazlıkları dairesince çözümlenir. 
      • Aksi kararlaştırılmadığı sürece 82 anlaşmasının tayfa ve gemi serbest bırakma istemi konularında mahkemenin karar  yetkisi uygulanmak zorundadır.Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesinin Bölümleri
        • Deniz Yatağı Uyuşmazlıkları Dairesi
        • Balıkçılık Uyuşmazlıkları Dairesi
        • Deniz Çevresi Uyuşmazlıkları Dairesi
        • Deniz Sınırlandırması Uyuşmazlıkları Dairesi 

        şeklinde sıralanabilir.                                                                                                    2.Uluslararası Adelet Divanı

        • • Birleşmiş Milletlerin temel yargı organıdır. 
          • Uluslararası Adalet Divanı, bağımsız olup hiçbir organın yetkisine tabi değildir. 
        • UAD; sadece devletlerarası problemlerle ilgilenen evrensel bir mahkemedir.
        • Yani Divan önündeki dosyalarda yalnız devletler taraf olabilir.
        • • UAD’nin merkezi Hollanda’nın Lahey kentindedir.
        • Toplam 15 yargıçtan oluşur. 
        • Yargıçlar, bağımsızlıkları şüphe götürmeyen kişilerdir.
        • Yargıçlar, kendi ülkelerinde en yüksek yargı görevlerinin yerine  getirilmesi için gerekli koşulları taşıyan veya hukuk bilimi alanında görüşleriyle yetenekleriyle kendini kabul ettirmiş kişilerdir.
        • Yargıçlar, üye Devletler Hükümetlerince alınacak ortak bir kararla 6 yıllık bir süre için atanırlar.
        • Yargıçların yeniden atanmaları mümkündür. 
        • Yargıçlar her üç yılda kısmen yenilenir. 
        • Bu yenileme sırasıyla önce 8, sonra 7 yargıç için yapılır. 
        • Her yargıç, göreve başlamadan önce, görevini tarafsızlıkla ve vicdani kanaatine göre yerine getireceğine ve müzakere gizliliğini koruyacağına aleni oturumda ant içer.
        • UAD’nın görevi BM tarafından tanınan ülkeler arasında, uluslararası hukuka aykırı sorunları çözmektir.
        • UAD ceza mahkemesi değil, sivil bir mahkemedir ve hükümetler arasındaki çatışmalar üzerinde
          yoğunlaşmaktadır.
        •  Bireysel suçluların üzerinde hiçbir yetkisi yoktur. 
        • Savaş suçlusu olan insanları yargılayamaz. 
        • Adalet Divanına 8 Hukuk sözcüsü yardımcı olur. Bu sekiz Hukuk sözcüsünden 5 tanesi, yazılı bir kural olmamakla birlikte 5 büyük üye devletten atanır. 
        • Diğer 3 ü sırasıyla küçük üye devletlerden atanır.
        • Adalet Divanının talebi üzerine Konsey oybirliğiyle karar vererek Hukuk sözcüsü sayısını arttırabilir.
        • Hukuk sözcüleri, bağımsızlığı hakkında tam güven veren ve kendi ülkelerinde en yüksek yargı görevlerinin yerine getirilmesi için gereken şartları elde etmiş veya hukuk bilimi alanında görüşleriyle yeteneklerini kabul ettirmiş kişiler arasından üye ülkelerce oybirliğiyle, 6 yıllığına atanırlar.
        • Hukuk sözcülerinin en fazla iki dönem için, üçer yıllık süreleri yenilenebilir. 
        • Her üç yılda ve her defasında dört Hukuk sözcüsü olmak üzere kısmen yenilenirler.                                                                                               3-  Özel Tahkim Divanı
          
        • Her taraf devlet deniz hukuku alanında öne çıkan 4 yetkili kişiyi hakem olarak sunar  ve bu sunulan isimlerden Birleşmiş Milletler Genel Sekterliği tarafından bir hakem listesi oluşturulur.
        • Tahkim heyeti 5 kişiden oluşur  ve üyeleri belirtilen listeden seçilir.
        • Takibi başlatan taraf devlet bu heyetin bir üyesini listeden seçer. 
        • Diğer taraf devlet 30 gün içinde listeden yine bir üye seçer. 
        • Seçilen üyeler devletlerin kendi milletinden olabilir. 
        • Geri alan 3 üye iki tarafın anlaşması ve liste üzerinden ortak kararı ile seçilir.
        • Eğer taraflar 60 gün içinde ortak bir karara varamazsa seçim Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi Başkanınca yada bu devletlerin üzerinde anlaştığı üçüncü bir devlet tarafınca yapılır.
        • Her tarafa olayı anlatma ve sunma şansı tanınır. Taraflar gerekli dökümanları ve gerektiğinde tanıkları hazır etmek ile yükümlüdürler.
        • Kurulan heyetin giderleri taraf devletler arasında eşit olarak paylaşılır. 
        • Sonuç kararı üyeler arasında yapılan oylama ile belirlenir. 
        • Çoğunluğun kararı geçerlidir.Tahim Heyetine başvurulabilinmesi için ise uyuşmazlığın;
          • Balıkçılık
          • Deniz çevresini koruma
          • Deniz alanındaki bilimsel araştırma
          • Kirlilik yaratan seyir konularında

           olması gerekmektedir.                                                                                          Sonuç
          

          • BMDHS uyuşmazlıkların çözümünde yargı organlarını kullanmaktan çok sorunların müzakere ve anlaşma yoluyla çözülmesini öngörmüştür. 
          • Buna karşın, Tarafların anlaşamadığı durumlarda başvurabilecekleri uluslararası mahkemeler üretmiştir. 
          • Mahkeme kararlarına uymama durumundaki  yaptırımların kısıtlı olduğu söylenebilir.