Yanmanın Koşulları

1)Hava (Oksijen):

Yanmanın gerçekleşmesi için gerekli olan birinci elemandır. Hava normal olarak %21 oksijen, % 78 azot ve % 1 ise diğer gazlardan meydana gelmektedir. Oksijen – 183º C’de sıvılaşır ve genellikle sıvı depolanır. Alevli yanmayı desteklemek için hava içindeki oksijen konsantrasyonu minimum %15-16 oranında olmalıdır. İçin için yanma, paslanma ve çürüme gibi oksidasyon olayları ise, hava içindeki % 3 oranındaki oksijen ile meydana gelebilmektedir.

Azalan Oksijenin insan üzerindeki fizyolojik etkiler

i şu şekildedir:

2) Yanıcı Maddeler:

Yanma derecesine kadar ısıtıldığında oksij

enle birleşmesi sonucunda yanan ve yandığında etrafa ısı yayan maddelere yanıcı maddeler denir. Yanıcı maddeler doğada katı, sıvı, gaz olmak üzere üç halde bulunurlar.

•  Katı Yanıcı Maddeler: Moleküller arasındaki büyük bir çekim kuvvetiyle birbirlerine sıkıca bağlı olan, belirli bir hacim ve biçime sahip olan maddelere katı maddeler denir. En çok bilinen katı yanıcılar ağaç, kağıt ve kumaştır. Bunlar ahşap masa ve dolap, izolasyon ve sızdırmazlık malzemesi, kayıt-kuyudat, yelken bezi, temizlik malzemesi, yatak ve yatak takımı, elbise v.b. Maksatlar için kullanılabilir.
• Sıvı Yanıcı Maddeler: Sıvı maddelerin yanan kısmı bir başka deyişle sıcaklık etkisi ile gaz haline geçen sıvı buharlarıdır. Yanma yüzeydedir, korlaşma ve yüzey altında yanma olmaz. Yüzeydeki yanmanın etkisi ile ısı artar ve yanmanın devam edebilmesi için gerekli ortam hazırlanmış olur. Sıvı yanıcı maddelerin parlama noktası düştükçe yangın yönünden tehlike riskleri yükselir. Benzin, motorin, alkol, cilalar, gazyağı, mazot, tiner gibi maddeler sıvı yanıcı maddelere örnek olarak verilebilir.
• Gaz Yanıcı Maddeler: Moleküller arası çekim kuvveti çok zayıf olup diğer yanıcı maddelere nazaran çok daha kolay ve hızlı yanarlar. Genellikle hidrokarbon bileşikleri (petrol ve türevleri) ve bu bileşiklerin karışımlarından olurlar. İçinde bulundukları kabın veya tankın dayanma gücüne bağlı olarak sıkıştırılıp basınç altında sıvılaştırılabilirler. Basınç kaldırıldığında  da gaz haline dönerler. Propan, bütan, asetilen, doğalgaz gibi maddeler gaz yanıcı maddelere örnek olarak verilebilir.

• Yanıcı Maddelerin ortak Fiziksel Özellikleri:
• Kaynama Noktası: Isıtılan yakıtların sıvı fazından buhar fazına geçtiği (buharlaşmanın görüldüğü) en düşük sıcaklığına denir.
• Parlama Noktası (Flash Point) : Yakıtların oluşturduğu buharların dışarıdan bir tutuşturucu ile parlayabildikleri tutuşturucunun çekilmesi ile sönme ile oluşan Sıcaklıktır. Dizel yakıtının en düşük parlama noktası +65 ºC dir.
• Yanma Noktası: Yakıt buharlarının aleve dokunarak yanması ve en az 5 saniye süreyle yanabilmesi için gerekli en düşük sıcaklık derecesidir. Dizel yakıtları için bu değer, minimum parlama noktasından 15-25 ºC kadar daha yüksektir.
• Kendi Kendine Tutuşma Sıcaklığı (Ignition Temperature): Herhangi bir ısı kaynağına ihtiyaç duymadan oluşan buhar, zincir reaksiyon sağlıyorsa bu reaksiyonun sağlandığı noktadaki sıcaklığa denir.

Maddelerin cinsine göre tutuşma sıcaklıkları farklılık göstermektedir. Verilen bir madde için tutuşma sıcaklığı maddenin dökme olasına, yüzey alanına ve diğer bazı faktörlere göre de değişmektedir. Genel yanıcı maddelerin tutuşma sıcaklıkları 149°C – 538°C aralığındadır.

2) Isı:

• Isı yangın üçgeninin üçüncü kenarıdır. Yeterli ısı, yakıt ve oksijen bir araya geldiği zaman, yanma üçgeni tamamlanır ve yanma meydana gelir.
• Tutuşturma ısısının başlattığı bu kimyasal reaksiyon yanma olarak adlandırılır. Bu ısı bir kibrit alevinden, demir alaşımlı malzemelerin birbirine çarpması sonucunda oluşan sparklardan, sürtünme sonucu oluşan ısıdan, kesme veya kaynak maksatlı oksi-asetilen torcundan, elektrik kısa devresi veya arkından meydana gelebilir.
• Dahili ısınma sürecinde, materyalin iç ısısı, çevresinden ısı çekmeden yükselir. Kendi kendine ısınma sonucu ısınan materyalin ısısının tutuşma noktasına gelmesi sonucunda kendi kendine parlama meydana gelecektir. Kendi kendine ısınmadaki bu tehlikeli ısı derecesi, ısı üretim oranına, materyal yapısına, hava beslemesine ve çevredeki yalıtkan donanıma bağlıdır. Kendi kendine yanmanın meydana gelmesi, oksidasyonun başlayabilmesi için fazla olmayacak şekilde yeterli hava ortamda bulunmalıdır.

Isı enerjisi yanıcı maddeye şu üç şekilde ulaşabilir

;

1. Kondüksiyon (Temasla): Isı bir cismin bir tarafından sıcaklığı daha az olan  tarafına doğru geçiş yapar. Bu özellik cismin ısı iletkenliği nedeniyle olur. İletkenlik katılarda en çok, sıvılarda daha az, ve gazlarda en az değerdedir.
2. Konveksiyon (Taşınımla): Herhangi bir katı ile temastaki ona göre daha düşük sıcaklıkta olan bir sıvı veya gaz kütlesine söz konusu katıdan bir ısı geçecek ve bu ısı etkisi ile aynı kütledeki bu sıvı veya gaz genleşmeye uğrayacak yani özgül kütlesi ve özgül ağırlığı azalacaktır. Bu durumda söz konusu akışkanın ısınan kısmı yukarı doğru çıkacak yerine daha düşük sıcaklıkta(soğuk) ve dolayısıyla özgül ağırlığı daha çok olan akışkan gelecek ve böylece bu durum devam edecektir. Yani ısı adeta akışkan tarafından taşınmış olacaktır. Sonuçta, ısı kaynağı ile direkt temas etmeyen madde havanın ısı iletmesiyle yanma ısısına erişecek ve yanmaya başlayacaktır.
3. Radyasyon (Işımayla): Bilindiği gibi bir büyüteç yardımıyla sigara veya bir kuru cisim yakılabilir. Burada güneşten gelen ışının enerjisi bir noktada yoğunlaştırılarak cisim yakılabilmektedir. Burada ısı enerjisini taşıyan bir ortam olması şart değildir. Arada herhangi bir ortam varsa görüldüğü gibi, bu kendisi ısınmakta ancak radyasyonun yoğuşturularak başka cisimler üzerinde etkili olması sağlanmalıdır.