Gabya - Özlem Çakmak NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN İFASI
Navlun sözleşmesinin ifa edilebilmesi için, sırası ile sözleşmede kararlaştırılan geminin yolculuğa hazırlanması, zamanında yükleme limanında bulundurulması, eşyanın yüklenmesi, yolculuğun yapılması, varma limanında eşyanın boşaltılması ve gönderilene teslim edilmesi gereklidir.
Sözleşmede kararlaştırılan geminin kullanılması
Navlun sözleşmesinde taşıma borcunun ifasında kullanılacak gemi belirlenmiş ise, eşyanın bu gemi ile taşınması gerekir. Her tür navlun sözleşmesinde taşıyan, taşıtanın iznini almadan eşyayı başka gemiye yükleyemez; yüklerse bundan doğacak zarardan sorumlu olur ( TTK m. 1150/1 ). Ancak taşıyan, eşyanın kararlaştırılan gemiye yükletilmiş olması halinde dahi, zararın meydana gelmesinin kesin olduğunu ve zararın taşıtana ait olduğunu ispat ettiği takdirde sorumluluktan kurtulur.
Taşıtanın izni alınmaksızın eşyanın başka gemiye yüklenemeyeceğine dair hükmün aksi kararlaştırılabilir ve uygulamada “gemi ikame klozları” ile aksi kararlaştırmaktadır. Gemi ikame klozu, “ Eşya, A gemisi veya onun yerine B gemisi ile taşınacaktır. “şeklinde ise seçimlik borç söz konusu olup, A gemisinin ziyai halinde sözleşme sona ermez; taşıyan, eşyayı diğer gemi (B gemisi) ile taşımak durumundadır. Gemi ikame klozu, “Eşya, A gemisi ile taşınacaktır; fakat taşıyan eşyayı, o hattın başka gemisi ile taşımaya yet kilidir.” şeklinde ise seçimlik yetki söz konusudur.
Seçimlik yetkinin söz konusu hallerde, borçlunun kusurlu olmadığı bir sebeple asıl edim (eşyanın A gemisi ile taşınması) imkânsızlaşınca, borç ilişkisi sona erer; alacaklı yedek edimin (eşyanın B gemisi ile taşınması ) ifasını talep edemez. Ancak TTK m. 1212 hükmünde “taşıyanın, eşyayı sözleşmede ismen kararlaştırılmış gemi dışında başka bir gemiye yüklemeye ( veya aktarmaya ) yetkili olması halin bu geminin ziyai halinde taşımayı diğer uygun bir gemi ile yapabileceği veya tamamlayabileceği) ” öngörülmüştür.
Bu hükümde “… taşımayı diğer bir uygun gemi ile yapabilir…” denilmiş olmasından, navlun sözleşmesi ile taşıyana, eşyayı sözleşmede ismen kararlaştırılmış gemi dışında başka bir gemiye yükleme yetkisinin (seçimlik yetki) tanınmış olması halinde de taşıyanın taşımayı diğer bir uygun gemi ile yapıp yapmama hakkına sahip olduğu anlaşılmaktadır. Dolayısıyla taşıyan sözleşmede ismen kararlaştırılmış geminin ziyaina rağmen taşımayı yapmak isterse, diğer bir uygun taşımayı yapmak isteyip istemediğini, yapmak istiyorsa bu husustaki beyanı ile birlikte seçimini de (seçtiği gemiyi) gecikmeksizin bildirmekle yükümlüdür ( TTK m. 1212 ). Taşıyanın diğer bir uygun gemi ile taşıma istemediğine dair bildirimi ile navlun sözleşmesi sona erer.
PROF.DR.İSMET BALIK’IN DERS NOTLARINDAN ALINMIŞTIR.KENDİSİNE TEŞEKKÜR EDERİZ
