MANYETİK PUSULA

Dünyanın mıknatısiyetinden ve üzerinde bulunduğu vasıtanın kalıcı mıknatısiyet özelliğinden faydalanarak, aynı kutuplara sahip olan mıknatısların birbirini itmesi ve aykırı kutuplu mıknatısların birbirini çekmesi prensibi ile çalışan, seyirde yön ölçme maksadıyla kullanılan aletlere “Manyetik Pusula“ denilmektedir.

MANYETİK PUSULA ÇEŞİTLERİ

Sıvılı Pusulalar:

Gemilerde ve büyük teknelerde kullanılır. Gemilerde kullanılan sıvılı Pusulalar bulundukları yerlere göre tanımlanırlar.

(a) Dümenci Pusulası : Dümen evinde serdümen önünde bulunur.

(b) Miyar Pusula (Referans Pusula) : Dört tarafı açık etrafa hakim bir yerde genellikle açık köprü üstünde bulunan geminin en doğru Manyetik Pusulasıdır.

(c) Kıç Dümenci Pusulası : Kıç güvertede veya kıç dümen evinde  bulunur. Dümenci Pusulasının yedeğidir.

(ç) Filika Pusulası : Filikalarda ve küçük teknelerde bulunan pusulalardır.

MANYETİK PUSULANIN PARÇALARI :

(1)Pusula Sehpası :

Üzerinde Pusulanın diğer kısımlarının bulunduğu, genellikle ağaç veya mıknatısiyet özelliği olmayan (nonmagnetic) (nanmanyetik) pirinç, bakır, alüminyum gibi metallerden  yapılmış taşıyıcı kürsüdür.

(2) Pusula Tası :

Pusulanın  yön göstermeye yarayan parçalarını içinde bulunduran, genellikle  nanmanyetik metalden (pirinç) yapılan Pusula tasında şunlar bulunur.

(a) Pusula Kartı : Pusula tasının tam merkezine yerleştirilmiş sivri bir tutucunun üzerinde yok denecek kadar az bir sürtünme ile 360 derece dönebilecek hareket serbestliğine sahip ve üzerinde 360 derecelik taksimat bulunan Pusula kartı fiber veya alüminyumdan yapılır.

(b) Mıknatıs Çubuklar : Pusula Kartının altına 0000 – 1800 doğrultusunda  yerleştirilmiş  Mıknatıs çubuklardır.

(c) Pusula Sıvısı:Pusula tasının içini dolduran sıvı genellikle VARSOL yağı veya %55 saf su %45 alkol karışımından oluşur. Sıvının Pusula tasından dışarıya çıkmaması için tasın üzeri kalın bir camla kapatılmış olup Pusula tası içindeki sıvı %100 doldurulmuştur. Sıvı azaldığı zaman tasın yanındaki özel delikten tamamlanmalıdır.

(ç) Pruva İşareti (lubbers line) :Pusula tası üzerinde pruva yönünü göstermek üzere omurga hattına paralel çizilmiş çizgi veya aynı maksatlı monte edilmiş çubuktur.

(d) Yalpa Çemberleri :Pusula kartının daima ufuk düzlemine (yatay düzleme)  paralel kalabilmesi veya gemi bünyesinin uğradığı yalpaya ve baş kıç hareketlerinden etkilenmemesi için yerleştirilmiş iki ayrı eksen üzerinde serbest hareket sağlayan manyetik olmayan metalden (pirinç) yapılmış çemberlerdir.

(3) Pusula Düzelticileri :

Pusulayı etkileyen manyetik kuvvetler ile bunların neden oldukları yan etkileri ortadan kaldırmak için Pusula sehpası üzerine çeşitli yerlere yerleştirilmiş düzelticilerdir

(a) Küreler : Yumuşak demirden yapılmıştır. Pusulanın sancak ve iskelesinde aynı büyüklükte bulunur ( K ve J ). Bir ray üzerinde hareket edebilen küreler birer somunla sıkıştırılıp yerlerine sabitleştirilir ( I ). Silindir şeklinde de olabilir ( L ).

(b) Flander Çubuğu  : Pusulanın pruvaya bakan tarafında Pusula sehpasına bağlanmış dikey duran yuva içindeki yumuşak silindirik bir demir çubuklardır (G). Çubukların arasına konularak manyetik alanın değişmesini sağlayan tahta parçalar (F) bulunmaktadır.

(c) Mıknatıs Çubuklar : Her Pusulanın büyüklüğüne bağlı olarak adedi ve boyutları değişen ve tam Pusula tasının merkezinden geçen dikey eksen etrafında  simetrik olarak yerleştirilen kalem şeklinde mıknatıs çubuklardır   ( D ). Bir kısmı pruva-pupa yönünde bir kısmı ise sancak-iskele kemere yönünde özel yuvalarına ( B ) yerleştirilmiştir. Hangi yuvada bulunacakları özel bir hesapla saptanarak pusula tashihi sırasında yerleştirilir.

(ç) Meyil Çubuğu  : Pusula tasının tam merkezinden geçen dikey doğrultuda ( A ) yerleştirilmiş bir mıknatıs çubuktur ( E ). Meyil çubuğu bizzat düzelticilik yapmaz. İki görevi vardır.

 (I) Manyetik alan hatları değişik manyetik enlemlerde “Manyetik Daldırma Açısı (Angle of Magnetic Dip ) ( q ) “ ile yer yüzeyini kesmektedir. Manyetik alan kuvvetinin dikey bileşeni nedeniyle manyetik pusulalarda pusula kartı q açısı kadar eğilme hareketi yapar.  Meyil çubuğu ile manyetik alan kuvvetinin dikey bileşeni ortadan kaldırılarak, pusulanın yatay olarak Manyetik kutup yönünü göstermesi sağlanır.

(II) Meyil çubuğu ile geminin dönüşü anında Manyetik Pusulanın gemi pruvasını titreme / sıçramalar  olmadan düzgün bir şekilde takip etmesini sağlanır ( H ).

 Manyetik Pusula Tası

(4) Elektrik Donanımı :Pusula kartının aydınlanabilmesi için alçak voltajlı bir elektrik devresidir. Elektrik tertibatı Pusulalarda aydınlatma için Pusula sehpasına  veya aynı zamanda güneş ışıklarının parlamasını önleyen pirinçten yapılmış Pusula Şapkasına/Kapağına  ( C ) yerleştirilmiştir.