Derya - Ahmet Arda Cömert Konuya öncelikle tersanelerin tanımını inceleyerek başlayalım:
Tersane, gemilerin inşa ve tamir edildiği tesise verilen addır. Ürünleri yatlar, ticaret gemileri, endüstriyel gemiler ve savaş gemileri olabilir. Verdiği hizmette kolaylık sağlaması açısından tersane yapılarının bir kısmı deniz veya nehir içinde ve kıyısında bulunur.
Tersanelerin iç alanlarında malzemeler için istif depoları, vinçler, kızaklar, havuz, kesim / CNC, ön imalat, montaj, boru ve boya atölyeleri bulunur. Bu tarz tesislerin iç yapılarını etkileyen en önemli unsur inşa ettiği geminin cinsidir. İçindeki iş akışına göre bu yapıların içerikleri ve yerleri, üretim kolaylığı açısından önem kazanır.
Tersanelerin tanımını incelediğimizde net bir şekilde görüyoruz ki dünya ekonomisinin büyük bir kısmına etki eden deniz ticaretinin temelini tersaneler oluşturuyor. Bu durumda tersanelerin önemini bize net bir şekilde gösteriyor.
TERSANELERİN YAPISI
Günümüzde tersanelerdeki üretim ve sorunlar göz önüne geldiğinde tersanelerin yapısı:
- Yeni gemi inşaatı,
- Yat inşaatı,
- Gemi onarımı,
- Gemi yan sanayii ve çelik konstrüksiyon işleri (yapı tekniği),
- Teknik hizmetler olarak sıralanır.
Bu maddeleri örneklendirecek olursak:
Türk gemi inşa sanayisinde tersaneler yılda;
- 10 milyon DWT bakım,
- 1 milyon 800 bin DWT’lık yeni gemi inşa,
- 600 bin ton çelik işleme,
- 80 bin DWT’a kadar yeni gemi inşa ve kabiliyeti bulunur.
ISO 9000 VE AQAP SERİLERİ KALİTE BELGELERİNE SAHİP OLAN TERSANELERDE:
- Çok amaçlı konteyner gemileri,
- Ağır yük gemileri,
- Epoksi ve krom nikel tanklı petrol ve ürün tankları,
- Balıkçı gemileri,
- Araştırma gemileri,
- Römorkörler,
- Mega yat ve yat siparişi alan ülkeler sıralamasında Türkiye’nin dünyada dördüncü sırada olduğu 80-90 metrelik mega yatlar ve gezinti tekneleri, petrol platformları, tadilat ve konveksiyonları,
- Supply botlar,
- Off-Shore botları sahip bulunuyor.
Sektörün 2000-2001 yat inşası uluslararası kurallara göre çeşitli klas kuruluşlarının kontrolünde inşa ediliyor.
TERSANELERİN SINIFLANDIRILMASI
- Gemi inşa sektörünün ana yapı taşı tersanelerdir. Türkiye’de tersaneler;
-Özel sektör
-Kamu
-Askeri
Tersaneler olarak üç farklı yapılanma gösterir.
Özel Sektör Tersaneleri:
Özel sektör tersaneleri birkaç istisna dışında, yatırım ve işletme sermayesi sıkıntıları bulunan ve istihdamları eldeki iş kapasitesine bağlı olarak değişen tersanelerdir.
Büyük çoğunluğu Tuzla Özel Sektör Bölgesi’nde yerleşen bu tersaneler, küçük ve orta büyüklükteki gemileri inşa eden ve çoğunlukla modern teknikleri kullanan tersanelerdir.
Kamu Tersaneleri:
Türkiye’de kamu tersaneleri, şu an (OİB)’e bağlı Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş’nin mülkiyetindeki İstanbul Haliç ve Camialtı tersanelerinden oluşuyor. Bu tersanelerimiz şu anda çalışmalarını durdurmuş vaziyettedir.
Askeri Tersaneler:
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı Gölcük, Taşkızak, Pendik, Alaybey tersaneleri askeri tersaneleri oluşturuyor.
Artı olarak tersanelerin faaliyetlerine bakacak olursak:
- Boyutlarına bağlı olarak her türlü deniz aracına havuz hizmeti verilmesi.
- Gemilerin bakımları kapsamında pervane, şaft ve dümen bakımları.
- Su altı ve su üstü sac yenileme işleri.
- Su altı ve su üstü alanlarında ve tanklarında kaplama işlemleri (raspa ve boya).
- Güverte ve tüm yaşam alanlarındaki ahşap ve ıslak zemin işleri.
- Gemilerin ahşap ve lastik usturmaçalarının tamir ve bakım işleri.
- Tüm boru devrelerinin ve valflerinin bakım, onarım ve yenileme işleri.
- Muhtelif torna ve tesviye işleri.
- Tank ve sintine temizlikleri ile gazdan arındırma işleri.
- Her türlü sac, kaynak, imalat ve kesim işleri ile özel ölçülü imalatlar.
- Gemilerin her türlü pompa bakım, onarım ve yenileme işleri.
- Gemilerin haberleşme, seyir cihazları, elektronik cihaz ve tesisatlarının bakım ve yenileme işleri.
Tüm bu konu başlıklarına baktığımızda tersaneleri gemilerin kalbi olarak görebiliriz. Aynı zamanda deniz ticaretinin devamı ve gelişimi için büyük önem arz etmektedir.
YAZAR:
Furkan BİLGİN
KAYNAKÇA
İSTANBUL ŞEHİR HATLARI /WWW.SEHİRHATLARİ.İSTANBUL. (Erişim Adresi: https://www.sehirhatlari.istanbul/tr/kurumsal/tersane-hizmetleri-617 ) (Erişim tarihi 2021)
YILDIZ, A. (Dosya: Arzu YILDIZ) “TÜRKİYE’DE TERSANELERİN TARİHİ VE GEMİ İNŞA SANAYİSİNİN GELİŞİMİ” Mühendis ve Makina ,Cilt : 49 Sayı: 578 (Erişim Adresi: http://www1.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/2eb734903575495_ek.pdf?dergi=108) (Erişim tarihi 2021)
